Zuid-Limburg is bekend om het prachtige landschap, de Pietersberg en de bijzondere soorten die in het uiterste zuiden van Nederland voorkomen. Denk aan de vuursalamander (Salamandra salamandra), korenwolf (Cricetus cricetus) en eikelmuis (Eliomys quercinus). Helaas worden deze bijzondere soorten bedreigd in hun voortbestaan. Zuid-Limburg is op zich groot genoeg voor deze soorten, maar verschillende oorzaken hebben geleid tot het bijna uitsterven van deze typische Limburgse icoon-soorten.
Vuursalamander
In 2010 bleken de vuursalamanders in Zuid-Limburg massaal te sterven als gevolg van een nog onbekende chytride-schimmel Batrachochytrium salamandrivorans (Bsal). Deze schimmel eet letterlijk de huid op van de vuursalamanders, waardoor de dieren sterven. Op het laatste nippertje zijn enige tientallen dieren gevangen en veiliggesteld in onder andere GaiaZOO. De hoop is dat deze vuursalamanders op termijn als bronpopulatie kunnen dienen voor een eventuele herintroductie of bijplaatsing in het wild. Dit laatste is echter alleen enkel mogelijk als aangetoond is dat Bsal uit het leefgebied verdwenen is.
Korenwolf
De korenwolf (Europese hamster) is een fors knaagdier die op graanakkers voorkomt, maar het aantal akkers met graan is in Zuid-Limburg sterk gedaald en het graan wordt bovendien weken eerder geoogst. De korenwolven hebben daardoor te weinig leefgebied en ze krijgen te weinig jongen groot. Door hamstervriendelijk agrarisch beheer is het leefgebied sterk te verbeteren, maar ondersteuning door een fokprogramma is helaas nog steeds nodig.
Eikelmuis
Het minst bekend is de eikelmuis, een muis die houdt van rommelhoekjes, oude hoogstamboomgaarden en hellingbossen met een rijke bodemfauna. Door het verdwijnen van boomgaarden en ‘rafelranden’ langs dorpen en gehuchten is dit diertje bijna verdwenen uit Limburg. GaiaZOO kreeg een unieke kans om een bijdrage te leveren aan de bescherming van deze soort door het opvangen van ‘verstekelingen’ uit Zuid-Holland.
GaiaZOO kweekt eikelmuizen in het limburgHUIS voor uitzet in het wild (Bron: GaiaZOO)
LimburgHUIS
Door hun zeldzaamheid is de kans erg klein dat je één van deze typische Limburgse diersoorten zal tegen komen als je in Zuid-Limburg gaat wandelen. Gelukkig is er nu een goed alternatief. GaiaZOO heeft recent het limburgHUIS geopend, waar vuursalamanders, korenwolven en eikelmuizen zijn te bewonderen en het verhaal achter het behoud en de actieve bescherming uitgebreid wordt getoond. RAVON en de Zoogdiervereniging zijn heel blij met het limburgHUIS, omdat een groot aantal bezoekers van GaiaZOO te horen krijgt wat gedaan wordt om deze soorten te behouden en welke organisaties betrokken zijn bij de bescherming, van de provincie Limburg, tot lokale natuur- en vogelwerkgroepen. Ben je een dagje in de dierentuin, neem dan vooral een kijkje in het limburgHUIS.
GaiaZOO: limburgHUIS opent haar deuren in een vallei vol leven (Bron: GaiaZOO)
Tekst: Maurice La Haye, Zoogdiervereniging; Tariq Stark en Maarten Gilbert, RAVON
Foto's: Jelger Herder (leadfoto: vuursalamander); Maarten Gilbert; Maurice La Haye; Wesley Overman; Hanneke de Boer; GaiaZOO