Nieuwe exotische soort vlamhoed voor Nederland

Gymnopilis dilepis heeft nog geen Nederlandse naam, maar behoort tot de vlamhoeden (Gymnopilus). De soort heeft jong een opvallende purperen, geschubde hoed die tot ongeveer acht centimeter breed kan worden. De soort heeft een stevige steel met dezelfde tint als de hoed. Hoog op de steel zit een ring die snel verdwijnt.

Verwarring

Gymnopilus dilepis kan verward worden met de algemene Koningsmantel (Tricholomopsis rutilans) en met enkele andere vlamhoeden die eveneens een purper gekleurde hoed hebben. Van de Koningsmantel is Gymnopilus dilepis gemakkelijk te onderscheiden doordat de eerste vrijwel nooit op houtsnippers groeit en geen ring aan de steel heeft. Bovendien heeft de Koningsmantel witte sporen, terwijl Gymnopilus dilepis bruine sporen heeft. Het verschil met andere purperen vlamhoeden is moeilijker en vereist gebruik van een microscoop.

Aangezien veel vlamhoeden giftig zijn, wordt vermoed dat Gymnopilus dilepis dat ook is, maar zekerheid is er niet. Bovendien bevat de soort psilocybine, een hallucinogene stof.

Oorsprong

Gymnopilus dilepis komt oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië (Sri Lanka) en heeft zich daarvandaan verspreid naar onder meer Australië, Afrika, Noord- en Zuid-Amerika en Europa, waar deze soort als exoot wordt beschouwd.

Houtsnippers

In zijn oorspronkelijke gebied komt de soort voor op stronken en stammen van Kokos- en Oliepalmen. In Europa komt de soort voornamelijk voor op broeiende houtsnipperhopen, waar deze veelal in grote groepen voorkomt. Meestal zijn die snippers van naaldbomen, vooral van den, maar de soort is ook gemeld van houtsnippers van diverse soorten loofbomen. Blijkbaar geven de broeiende snipperhopen een voldoende warm microklimaat voor de warmteminnende Gymnopilus dilepis. Behalve op snipperhopen komt de soort ook voor in (verwarmde) kassen en tropische zwembaden.

Aangezien de soort afhankelijk is van houtsnipperhopen, hoeft van deze exoot geen invasief karakter verwacht te worden. Er zijn meer paddenstoelsoorten die afhankelijk zijn van houtsnippers, zoals Geaderde leemhoed (Agrocybe rivulosa), Blauwplaatstropharia (Stropharia rugosoannulata) en Oranjerode stropharia (Leratiomyces ceres). In het beheer van parken en natuurgebieden worden de houtsnippers de laatste jaren steeds vaker afgevoerd voor bijvoorbeeld energiecentrales. Daardoor blijven er steeds minder houtsnipperhopen over voor paddenstoelen.

Tekst: Melchior van Tweel, Nederlandse Mycologische Vereniging en Tjerk Busstra
Foto's: Tjerk Busstra; Paul Dirksen