Koeien NIET gevoelig voor het magnetische noorden

Runderen, herten en honden zouden met hun lichamen in Zuid-Noordrichting wijzen, vermoedelijk door het aardmagnetisch veld. Dat is in ieder geval de belangrijkste boodschap uit een groot aantal publicaties in de afgelopen tien jaar. Grote zoogdieren zouden dus iets vergelijkbaars doen als veel soorten insecten, vogels en reptielen die bekend staan om hun navigatievaardigheden. Er is veel wetenschappelijk bewijs van navigatievaardigheden op basis van magnetisme bij kleine dieren. Alle studies over grote zoogdieren waren echter puur gebaseerd op waarnemingen. Sommige beschreven de richting van lichaamsafdrukken van herten in de sneeuw, andere keken naar poepende honden, en weer andere waren gebaseerd op de analyse van beelden van Google Earth.

Om deze eerdere beweringen van Zuid-Noordoriëntatie van grote dieren te testen, werd een veldonderzoek uitgevoerd onder 34 koeien in Portugal. De richting van de koeien in rust werd bepaald terwijl ze afzonderlijk uitgerust waren met of zonder een sterke neodymiummagneet, bevestigd aan hun halsband. De magneet zou de mogelijke geomagnetische richting verstoren die in eerdere studies werd gesuggereerd. In tegenstelling tot de hypothese toonden de 34 koeien in het experiment geen voorkeursrichting, noch met noch zonder de magneet.

Een gelijktijdige veldstudie naar de lichaamsoriëntatie van 659 koeien op zes boerderijen in Portugal resulteerde in de 2.428 dagwaarnemingen, waarbij het heetste deel van de dag werd uitgezonderd. De voorkeursrichting van deze koeien was gemiddeld Noordwest-Zuidoost en week significant af van Zuid-Noord. Uit verdere analyse van de waarnemingen bleek dat de lichaamsrichting van de koeien significant gecorreleerd was met de richting van de zon, maar niet met de windrichting.

Individuele dieren zijn bij herhaling geobserveerd, zowel in het experimentele onderzoek met de sterke magneten als gedurende de vele dagwaarnemingen. Dat houdt het risico van pseudo-herhaling in. Om te bepalen of herhaalde waarnemingen aan dezelfde individuen de statistische resultaten beïnvloeden zijn alle statistische analyses uitgevoerd met behulp van een Monte Carlo bootstrap techniek.

Beide studies, de studie met magneten en de studie met ruim 600 koeien, laten zien dat deze grote zoogdieren niet reageren op het magnetische noorden. In plaats daarvan hebben ze de neiging om te reageren op omgevingsinvloeden, zoals de positie van de zon. Critici die beweren dat omgevingsinvloeden als wind en zon zo’n sterke invloed op dieren uitoefenen dat ze het effect van het aardmagnetisch veld verdoezelen zijn welkom om dit experiment te herhalen. 's Nachts.

Tekst: Debby Weijers, Lia Hemerik en Ignas Heitkönig, Wageningen Universiteit
Foto’s: Debby Weijers (leadfoto: sterke neodymiummagneet aan de kraag van een koe)