Uitbreiding Wisselse Veen van start

Lang stond het gebied bekend als een ware schatkamer van flora en fauna. Vochtige heide, natte schraallanden en kleinezeggenmoeras, doorsneden door beekjes, wisselden elkaar af. In de jaren ‘80 van de vorige eeuw waren door ontginning en ontwatering van het gebied de natuurwaarden op een dieptepunt beland. Veel soorten waren verdwenen en er was nog één niet-ontgonnen particulier perceel, dat door de plaatselijke KNNV-afdeling beheerd werd.

In 1993 richtte het Gelders Landschap hier een maisperceel in als natuurterrein. Dit was één van de eerste natuurontwikkelingsgebieden buiten de uiterwaarden. Het is een groot succes: tal van bijzondere planten en dieren, van vetblad en blauwe knoop tot waterral en heikikker hebben zich gevestigd. Enkele jaren geleden richtte ook het landgoed Tongeren gronden in het dal van de Tongerense beek in als natuurgebied. Ook hier ontwikkelt zich snel bijzondere natuur.

Het Geldersch Landschap heeft enkele wandelroutes in het gebied uitgezet, waarbij je ook de aangrenzende Tongerense heide bezoekt.

In de afgelopen jaren zijn stukje bij beetje landbouwpercelen in het gebied aangekocht. De provincie wil nu samen met haar partners (Stichting Geldersch Landschap en Kasteelen, Waterschap Veluwe en Vallei en de gemeente Epe) een volgende stap maken in de afronding van het Gelders Natuurnetwerk (GNN) en Natura 2000: een gebied van 35 hectare kan worden ingericht. Dit is onderdeel van het PAS-programma voor de Veluwe. Om het inrichtings- en beheerplan op de juiste uitgangspunten te baseren, voeren we eerst een LESA uit: een landschapsecologische systeemanalyse. De Bosgroep Midden-Nederland gaat deze opdracht uitvoeren. 

Een LESA brengt gestructureerd in beeld hoe een gebied functioneert. Bijvoorbeeld: hoe is de bodemopbouw, hoe lopen de grondwaterstromen, waar komt kwel aan de oppervlakte? Dit geeft inzicht in kansen voor natuurherstel en -ontwikkeling. Er zijn de afgelopen jaren veel toegankelijke bronnen beschikbaar gekomen. Denk bijvoorbeeld aan de hoogtekaart en diverse historische kaarten. Op basis van deze kaarten wordt een aantal transecten uitgezet, trajecten in het veld waarlangs onderzoek plaatsvindt.

Langs die transecten onderzoeken we de bodemopbouw, bodem- en waterkwaliteit en waterstanden, en kijken we welke vegetatie er momenteel aanwezig is. Het bodemtype bepaalt deels welke natuurwaarden zich kunnen ontwikkelen; op veen groeien andere planten dan op zand.

Van belang is welke invloed de mens heeft gehad op de vorming van het landschap. Welke cultuurhistorische waarden heeft het gebied? Deze waarden wegen we mee in het opstellen van het inrichtingsplan. We weten al door een voorverkenning dat er locaties zijn waar het veen, dat vroeger is gevormd onder natte omstandigheden, nog mooi intact is. We bekijken in het onderzoek hoe oud dat veen is. Dat geeft ons kennis over de vroegere waterstanden en bepaalt ook mede de kansen voor natuurherstel. 

De LESA is eind dit jaar gereed. Na uitwerking van het plan en het vergunningentraject volgt de uitvoering van de maatregelen waarschijnlijk in 2021.

Tekst: Willem Drok, Provincie Gelderland
Foto's: Geldersch Landschap; Ad de Knegt; Hans Dekker, Saxifraga