Yucca – van kamerplant tot invasieve exoot?

In 2017 vonden vrijwilligers Niko Buiten en Corry van Breen tijdens een planteninventarisatie bij Zandvoort de Yucca (Yucca flaccida) op enkele duintoppen in het duingebied Kraansvlak (onderdeel van het Natura 2000-gebied Kennemerland-Zuid). Omdat de vestiging van de exoot in het duingebied een bedreiging vormde voor de duinflora en -fauna in het zeedorpenlandschap van Zandvoort meldden zij de vondst aan duinbeheerder PWN. Begin februari 2018 zijn de planten verwijderd uit het duin.

Yucca of Palmlelie is een geslacht dat oorspronkelijk voorkomt in Noord- en Centraal Amerika. De planten hebben dikke, leerachtige bladen met een scherpe punt en kunnen forse struiken vormen. De pluimvormige bloeiwijze heeft witte bloemen. In Nederland worden drie sterk gelijkende Yuccasoorten in het wild aangetroffen. Het gaat om Yucca filamentosa, Yucca flaccida en Yucca gloriosa. Met de determinatiesleutel op waarneming.nl kunnen deze van elkaar onderscheiden worden.

In haar Amerikaanse areaal groeit de Yucca in duingebieden en gebieden met open zandgronden. Dat zijn ook de biotopen waar ze in Nederland en België steeds meer verwildert. In België wordt al enige jaren gesproken van een invasieve soort, en in Nederland lijkt Yucca zich ook steeds meer die kant op te ontwikkelen. Ook in Frankrijk, Spanje en Italië komt Yucca verwilderd en lokaal ingeburgerd voor, maar staat zij (nog) niet als invasief te boek.

Inmiddels is Yucca in Nederland ook elders in het duingebied en andere natuurgebieden op met name zandgronden waargenomen. Hoe zij haar weg zo ver in het duingebied heeft gevonden is nog niet bekend. In Amerika vormt Yucca vruchten met zaad dankzij bestuiving door de Yuccamot, een insect dat zich heeft gespecialiseerd in de Yucca. In Nederland komt de Yuccamot niet voor, maar Europese hommels blijken in staat Yucca aloifolia, een (nog) niet verwilderende Yuccasoort, te bestuiven en bevruchten. Of er in Nederland sprake is van bestuiving weten we nog niet, maar het zou wel een aantal waargenomen zaailingen en afgelegen vindplaatsen kunnen verklaren. Wat we wel weten is dat Yucca zich gemakkelijke vegetatief kan vermeerderen uit stukken stam en wortel. Buiten natuurgebieden wordt de soort voornamelijk gevonden op plaatsen waar tuinafval wordt gedumpt.

In Nederland zijn vooralsnog geen grote invasies gemeld van Yucca. Wel wil FLORON de vinger aan de pols houden. Daarnaast willen we graag meer leren over hoe de Yuccasoorten zich in Nederland ontwikkelen. Geef daarom al je waarnemingen van Yucca door via de NOVA-app of waarneming.nl, inclusief eventuele aanvullende informatie over bijvoorbeeld bestuivers of vruchtvorming. Wie in het duingebied van PWN, zoals de Kennemerduinen en Kraansvlak, mee wil doen aan het vrijwillige plantenonderzoek kan zich daarvoor aanmelden bij coördinator Niko Buiten. Dankzij jouw waarnemingen houden we onze verspreidingskaarten up-to-date en kunnen we op tijd ingrijpen als blijkt dat Yucca zich in Nederland ontwikkelt tot een invasieve exoot.

Tekst: Niko Buiten en Leonie Tijsma, beiden FLORON
Foto's: Niko Buiten, FLORON; Sven Pekel, PWN
Kaart: FLORON