Opvallend veel nieuwe waarnemingen van het Roze grondschijfje

De afgelopen weken werden er in de Amsterdamse Waterleidingduinen (Starrenbroek), Schoorlse staatsbossen (NH) (verschillende locaties), Radio Kootwijk (GL), Groningen-Selwerderhof en de PWN duinen bij Bergen (NH) waarnemingen van Roze grondschijfjes (Roseodiscus formosus, RL; Gevoelig) gedaan. De meeste van deze terreinen stonden al bekend om het voorkomen van deze paddenstoel. Blijkbaar kent het kleine Roze grondschijfje tegenwoordig een grote populariteit onder waarnemers, wat waarschijnlijk het toenemend aantal waarnemingen verklaart. Het Roze grondschijfje is elders in Europa zeer zeldzaam.

Nieuwe locaties

Het Roze grondschijfje staat vooral bekend als een soort van natte, recent afgegraven, vaak wat spaarzaam met mossen begroeide humusarme, voedselarme zandgrond. Natuurontwikkelingsprojecten, waarbij de voedselrijke bovenlaag is afgegraven, zijn de meest geëigende plaatsen om Roze grondschijfjes te vinden. De recente grote toename van vondsten bracht echter ook geheel andere locaties aan het licht, vooral uit de omgeving van Bergen (NH). Hier stonden Roze grondschijfjes bovenop een steil speelduin, op een spaarzaam met mossen begroeide plek waar de wind geregeld een dun laagje zand verplaatst. Het Roze grondschijfje wordt de laatste jaren in de duinen van Bergen (NH) in toenemende mate van dergelijke locaties gemeld. Het verstuiven van een dun laagje zand zorgt hier blijkbaar voor een afvoer van de voedselrijke bovenlaag. Of hier altijd sprake is van het Roze grondschijfje of ook wel eens een soort die hier op lijkt, is niet met zekerheid te zeggen omdat er vaak geen microscopisch onderzoek plaatsvindt.

Dergelijke groeiplaatsen met Roze grondschijfjes zijn ook interessant vanwege het voorkomen van Trechtertjes zoals het Somber trechtertje (Omphalina obscurata) en het Blauwgroen trechtertje (Omphalina chlorocyanea).

Paddenstoel met historie

Het Roze grondschijfje is een klein, gesteeld, tot circa een centimeter breed roze schijfzwammetje met een bol oppervlak. De paddenstoel lijkt karakteristiek te zijn voor mosrijke plekjes op vochtige, voedselarme, afgegraven grond. Ze komen met een paar paddenstoelen tot grote groepen van soms tientallen exemplaren bij elkaar voor. Of het Roze grondschijfje parasitair leeft van de mossen waar ze altijd tussen staan, is niet bekend. Ze wordt beschouwd als een bodem bewonende saprofyt.

Er is in het verleden veel te doen geweest om het Roze grondschijfje. Een collectie uit 1958 uit de omgeving van Apeldoorn was lange tijd de enige bekende vondst van Nederland, waardoor deze uiteindelijk als uitgestorven de boeken in ging. Nog niet zo lang geleden stond het Roze grondschijfje nog bekend onder de wetenschappelijke naam Discinella menziesii. Later bleek dat er sprake was van een verwisseling met een sterk erop gelijkende soort met grotere schijfjes en verschillende sporen. De correcte naam die tegenwoordig breed wordt geaccepteerd is Roseodiscus formosus. 

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Marjolein Tschur
Kaartje: Verspreidingsatlas.nl