Westerse karmozijnbes, een invasieve (?) exoot

Westerse karmozijnbes (Phytolacca americana) is een tuinplant die meer dan manshoog kan worden en in grote aantallen dicht op elkaar kan voorkomen. De plant vormt opvallende bloemtrossen, die licht naar beneden hangen. Het aantal vruchtbeginselen is tien en deze zijn bovendien vergroeid. Na de bloei worden sappige zwartpaarse bessen gevormd. De zustersoort Oosterse karmozijnbes (Phytolacca esculenta) heeft acht vruchtbeginselen, die niet vergroeid zijn. De bloemtros staat bij deze soort vrijwel rechtop.

Verspreiding

De bessen van de plant worden graag gegeten door vogels waarna ze vanuit de vogelpoep vrij gemakkelijk kiemen op kapvlakten of geplagde grond maar ook op andere meer kale plekken in de natuur. Soms ook onder een vliegden op de heide bijvoorbeeld. Daarnaast wordt de plant als tuinafval geregeld in natuurgebieden gedumpt, hetgeen ook een goede start geeft om zich in in die gebieden te vestigen.

Invasief

Het 'Belgian Biodiversity Platform' meldt dat Westerse karmozijnbes invasief is in Frankrijk, Italië, Portugal, Spanje en Zwitserland. In België staat de plant op de Alarmlijst. Invasieve exoten op deze lijst zijn soorten die nog niet of slechts op een paar plaatsen in België zijn gevestigd. Het Belgische 'Project Invasieve Exoten' beschrijft dat Westerse karmozijnbes een dichte ondergroei kan vormen in bossen en de inheemse vegetatie kan wegconcurreren. Ook produceert de plant toxische stoffen die de concurrentiekracht verhogen.

Op diverse plaatsen in Nederland wordt de soort als invasief ervaren. Zo neemt Toon Verrijdt in oktober (2017) in de Overloonse duinen het volgende waar: 'In deze opengehouden strook staan wel honderd grote Westerse karmozijnbessen...' en hij vermeldt daarbij '... Door gemeentje Boxmeer tevergeefs bestreden.'

In het Leudal vormt de soort al dichte vegetaties op open tot half-open standplaatsen, zoals kapvlakten en in lichte bossen, terwijl ze in gesloten donkerder bosvegetaties veel minder sterk voorkomt. Terreinbeheerders van Staatsbosbeheer (Leudal) en de gemeente Maasgouw (Beegderheide) zijn vorig jaar samen met vrijwilligers plaatselijk begonnen met de bestrijding, omdat de soort de inheemse vegetatie op haar groeiplaatsen grotendeels wegconcurreert. Een gebiedsdekkende bestrijding heeft nog niet plaatsgevonden. Op andere plaatsen in deze natuurgebieden breidt de soort zich echter verder uit.

Westerse karmozijnbes wordt bestreden middels uittrekken, uitsteken, schoffelen of afsteken. Op de Beegderheide wordt bovendien nabegraasd met schapen. Deze manieren van bestrijding lijken op korte termijn succesvol, maar het effect op de lange termijn is nog niet bekend. Hiervoor is meer kennis en ervaring nodig. 

Voor andere ervaringen met Westerse karmozijnbes houden we ons aanbevolen. Je kunt jouw ervaringen met deze soort delen door een mail te sturen naar Baudewijn Odé (FLORON) of Joost Geraets (IVN Roermond en omstreken). Waarnemingen van Westerse karmozijnbes kunnen doorgegeven worden via de app NOVA of waarneming.nl. Zo draag je bij aan een compleet beeld van de verspreiding van deze soort.

Tekst: Joost Geraets, IVN Roermond en omstreken; Phlip Bossenbroek
Foto's: Joost Geraets, IVN Roermond en omstreken; André den Ouden; John van den Berg