Opmerkelijke toename van de Kammetjesstekelzwam

In volgroeide staat is de Kammetjesstekelzwam (Hericium coralloides, RL; Gevoelig) ongeveer 10 tot 30 (40) centimeter hoog en breed. Vanuit een centrale basis, bestaande uit een korte vierkante steel, vertakt zich herhaaldelijk een koraalachtige structuur. De ijle boogvormige takken zijn wit tot roomkleurig. De stekels zijn 5 tot 10 millimeter lang en wit tot roomkleurig. Later worden ze door veroudering geheel geelbruin. Het vlees is zacht en wit en smaakt iets bitter. Kammetjesstekelzwammen komen van medio augustus tot in november tevoorschijn op vrij sterk verrotte stammen van oude staande of liggende beuken, of stronken ervan.

Kammetjesstekelzwammen veroorzaken witrot van het hout. Tegen de donkere beukenbasten zijn de witte paddenstoelen al van verre te zien. Alle Kammetjesstekelzwammen worden dan ook opgemerkt en aangemeld. Van de vier Kammetjesstekelzwammen die dit jaar tot nu toe in ons land werden waargenomen, is een veelvoud aan foto's genomen en op internet gezet. Ze zijn te vinden in Ede-Landgoed Kernhem, de Veluwezoom-Het Asselt, Hilvarenbeek-Annanina's Rust en in Helmond-Groot Goor. Allemaal op oud dood beukenhout. In het buitenland groeien Kammetjesstekelzwammen ook wel op andere loofhoutsoorten zoals Eik, Tamme kastanje, Es, Iep, Ratelpopulier, Berk en Walnoot. Op dezelfde stam kunnen soms jarenlang paddenstoelen tevoorschijn komen, soms met meerdere exemplaren naast elkaar wat een prachtig beeld oplevert. Het gaat door tot het hout volledig is verrot en qua voedingsstoffen uitgeput. De soort komt uitsluitend voor in bossen op niet te voedselarme, vaak wat humeuze plaatsen op zandgrond.

Voorkomen

De Kammetjesstekelzwam kwam nog niet zo lang geleden zeer zeldzaam in ons land voor. Het voorkomen van de Kammetjesstekelzwam in Nederland kenmerkte zich toen door jaren van afwezigheid om vervolgens enkele jaren weer te verschijnen. Sinds 2005 is het deze stekelzwam duidelijk voor de wind gegaan. Tegenwoordig is de Kammetjesstekelzwam bekend van een dertigtal atlasblokken. Per jaar zijn er echter nooit meer dan circa vijf Kammetjesstekelzwammen in ons land te vinden. Vooral in de beukenbossen van de provincies Utrecht (Utrechtse Heuvelrug) en Gelderland komen Kammetjesstekelzwammen voor. In de rest van ons land zijn ze zeldzaam tot zeer zeldzaam. De oorzaak van de toename is waarschijnlijk het veranderde natuurlijker bosbeheer, waarbij doelbewust meer dood hout in onze bossen wordt achtergelaten. Ook worden oude of verwonde beuken voor kap gespaard zolang deze geen gevaar opleveren voor de omgeving. In sommige zeer oude onbeheerde Centraal-Europese beukenbossen kan de Kammetjesstekelzwam talrijk zijn op de vele sterk verrotte stammen in deze bossen. De Kammetjesstekelzwam is recent ook aan de binnenduinrand in Noord-Holland gevonden. Het zal te maken hebben met de hoge ouderdom van de beukenrijke binnenduinrand.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Henk Monster