Exotische Compostcollybia nu ook in de duinen

In Nederland worden 18 soorten paddenstoelen onderscheiden die 'Collybia' in hun Nederlandse naam hebben staan. Recent werd het genus Collybia opgesplitsts in vier verschillende groepen; Gymnopus, Rhodocollybia, Dendrocollynia en Collybia. De Compostcollybia (Gymnopus luxurians) werd ingedeeld bij Gymnopus waartoe ook de zeer algemeen voorkomende Scherpe collybia (Gymnopus peronatus) en Bundelcollybia (Gymnopus confluens) behoren.

Op twee soorten na kunnen de verschillende Collybia-soorten goed in het veld worden onderscheiden. De Compostcollybia is een grote collybia-soort met een aanvankelijk donkere, roodbruine hoed van drie tot elf centimeter breedte, later wordt deze bleker. De vezelige, meer dan vijf millimeter brede stelen zijn vaak in de lengterichting gedraaid en lichter gekleurd dan de hoed. Compostcollybia's groeien met enkele tot soms grote bundels van enige tientallen exemplaren bij elkaar. De stelen van de hoeden zijn veelal vergroeid met elkaar. De hoedrand van oudere exemplaren bezit een golvende, omgekrulde rand, waardoor de lamellen van bovenaf zichtbaar worden. Door deze opvallende kenmerken is de Compostcollybia gemakkelijk in het veld te herkennen.

Voorkomen van de Compostcollybia

De eerste vondst van een Compostcollybia in Nederland dateert van september 1992. Ze werd gevonden op een composthoop in een park aan de noordkant van Eindhoven. Soms blijken exoten ééndagsvliegen te zijn en worden ze nooit meer gezien maar dat kan van de Compostcollybia niet gezegd worden. Inmiddels is ze bekend van 33 atlasblokken verspreid over het oosten en zuiden van het land. In het westen van het land werd ze vreemd genoeg nooit gevonden. Compostcollybia's komen niet alleen op compost voor, zoals de Nederlandse naam suggereert, maar ook op andere substraten zoals houtsnippers, bladstrooisel en op min of meer ruderale plaatsen in parken en tuinen. Nieuw zijn ze in de duinen. Deze week werden ze gevonden in een berm van twee fietspaden, waar plantaardig materiaal, meegevoerd door de overvloedige regenval van de laatste tijd, zich op verschillende plaatsen in de bermen had opgehoopt. De Compostcollybia werd op twee van deze plaatsen gevonden met een behoorlijk groot aantal exemplaren. Het zou heel goed kunnen dat de Compostcollybia al langer in de duinen voorkomt, maar niet werd opgemerkt of herkend.

De Compostcollybia is van oorsprong een exoot die zich sinds de eerste vondst in 1992 behoorlijk heeft uitgebreid. Toen was Nederland het eerste land van deze soort in Europa. De Compostcollybia is waarschijnlijk afkomstig uit het oosten van Noord-Amerika. Het is niet bekend op wat voor manier ze in Nederland terecht is gekomen. In Noord-Amerika is ze gemeld van rottend hout, houtsnippers en begraven hout in grasvelden. Compostcollybia's zijn ook bekend van Oost-Azië en Centraal-Afrika en zijn gerapporteerd uit Hawaï en Nieuw-Zeeland. In Europa komen ze tegenwoordig zeldzaam maar wijdverbreid voor. Er zijn vondsten bekend uit Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië, Frankrijk, Italië, Spanje (Catalonië) en Zwitserland.

Tekst en foto's: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging (leadfoto: Compostcollybia's uit de duinen van Bergen (NH))