De uil met de korte oortjes eet wat de pot schaft

Velduilen zijn eigenlijk gespecialiseerde opportunisten. Hun belangrijkste voedselbron is de Veldmuis, maar in daljaren van deze woelmuis stappen ze over op andere prooien. De overleving van de sterk bedreigde Velduilenpopulatie hangt mede af van het vermogen om momenten van muizenschaarste het hoofd te bieden. Alleen met kennis over zijn plek in ecosystemen is effectieve bescherming van deze mysterieuze en minder zichtbare soort mogelijk. Werkgroep Grauwe Kiekendief is daarom bezig met onder andere dieetkeuze-onderzoek om zo een beter beeld te krijgen van de jaarrondecologie van deze uilensoort.

Alle ballen verzamelen?

Het vinden van braakballen van Velduilen in piekjaren van de Veldmuis is niet zo moeilijk. Dan clusteren deze vogels namelijk in muizenrijke gebieden. Lastiger is het om dieetgegevens te verzamelen in muizenarme jaren. Dan komen Velduilen meer verspreid door het land voor en moet er heel wat meer moeite gedaan worden om een redelijke steekproef aan braakballen bij elkaar te rapen. Het is geen toeval dat het eerste verhaal in een wetenschappelijk tijdschrift over het winterdieet van Velduilen in ons deel van Europa nog geschreven moet worden.

Deze winter trof Werkgroep Grauwe Kiekendief de nodige Velduilen aan op de Vogelakkers in Flevoland, Groningen en op Texel. Op de Vogelakkers zijn voornamelijk woelmuizen als prooi te vinden. Op Texel zijn dat Noordse Woelmuizen, want hier komen (nog) geen Veldmuizen en Aardmuizen voor. Maar interessanter is: wat is het dieet van Velduilen op plekken waar woelmuizen niet of nauwelijks voorkomen? Om daar antwoord op te krijgen is er de laatste jaren in het waddengebied naar braakballen gezocht. Recent werden er braakballen geraapt op Rottumerplaat, Ameland, Griend en op de Groninger kwelders.

Dieet van de Velduil op de Wadden

Bij gebrek aan muizen of Bruine Ratten schakelen Velduilen over op vogels. In het waddengebied is er altijd wel een hoogwatervluchtplaats vol met steltlopers als Bonte Strandlopers, Kanoeten en/of Tureluurs aanwezig. ‘Asjemenou?’ horen we u als lezer van dit stukje denken... Jawel, Velduilen kunnen stevige prooien aan. In braakballen en in de ‘legers’ van Velduilen zijn onder andere resten van Houtsnip, Watersnip en Bokje gevonden. Maar ook lijsterachtigen, Waterrallen, en relatief schaarse soorten als Goudvink en Strandleeuwerik staan op het menu. De Bonte Strandloper is in het waddengebied echter de meest gepakte prooi.

Meld roestplaatsen Velduil

Sinds 1992 heeft Werkgroep Grauwe Kiekendief op veel verschillende locaties braakballen en plukresten van Velduilen kunnen verzamelen. Inmiddels staat de teller op ongeveer 8.500 verzamelde prooiresten, en de werkgroep blijft gestaag braakballen en plukresten verzamelen. Daarom de volgende oproep: Mensen die een geregelde roestplaats met Velduilen kennen, roepen we op om dit aan ons door te geven. Dan organiseren wij met graagte het rapen van de braakballen en plukresten en zullen de braakballen door specialisten worden geplozen. Wanneer de teller op 10.000 prooien staat, zal Werkgroep Grauwe Kiekendief een artikel aan het dieet van de Velduil wijden.

Werkgroep Grauwe Kiekendief wil graag de volgende organisaties hartelijk bedanken voor het verlenen van hun medewerking aan het zoeken van braakballen: Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Het Groninger Landschap. Verder bedanken we Matty Ellens voor het pluizen van de vele braakballen, en bedanken we de akkerbouwers waar we in samenwerking met Vogelbescherming Nederland 150 hectare Vogelakkers hebben weten te organiseren voor de uitvoering van het beschermingsplan voor Blauwe Kiekendief en Velduil.

Tekst: Ben Koks & Frank Haven (studentstagiair Groenhorst Almere), Werkgroep Grauwe Kiekendief
Foto's: André Eijkenaar, Natuurkijker (leadfoto: jagende Velduil), Werkgroep Grauwe Kiekendief
Grafische afbeelding: Jan Faber, eNitials