Bekertjes van de kopergroenbekerzwam gevonden

Kopergroenbekerzwammen zijn blauw- tot geelgroene, vrij kleine bekerzwammen die verspreid in Nederland voorkomen. Ze leven als saprofiet op dode takken van eiken (Quercus) en enige andere loofboomsoorten in loof- en gemengde bossen. De kenmerkende groene bekertjes worden slechts zelden gezien, in tegenstelling tot het blauwgroene hout. De blauwgroene kleur van het hout wordt veroorzaakt door het mycelium uit het soortcomplex van de kopergroenbekerzwam (Chlorociboria spec.) en mogelijk nog een aantal andere soorten. De bekendste zijn de Gewone kopergroenbekerzwam (Chlorociboria auruginascens) en de zeldzame Grootsporige kopergroenbekerzwam (Chlorociboria auruginea; RL: Gevoelig). Deze twee soorten zijn in het veld niet van elkaar te onderscheiden en alleen op basis van microscopische verschillen uit elkaar te houden. Het verschil is met de microscoop vrij eenvoudig en duidelijk te zien aan het verschil in sporengrootte en aan de gladde of ruwwandige hyfen aan de onderkant van de bekertjes. Het microscopisch onderzoek wordt helaas vaak nagelaten en een vondst als kopergroenbekerzwam (in brede zin; sensu lato) doorgegeven.

Vochtige zachte weersomstandigheden

De natte en zachte weersomstandigheden van de laatste dagen zijn blijkbaar ideaal geweest voor de ontwikkeling van de bekertjes. De meeste waarnemingen van bekertjes vinden plaats van juli tot december en slechts in uitzonderlijke gevallen in andere maanden. Zo'n uitzondering deed zich vorige week voor, want er waren mooie bekertjes van de Gewone kopergroenbekerzwam ten zuiden van Alkmaar in het Heilooërbos te vinden. De bekertjes zaten op de wat zachtere, meer verrotte delen van een eikentak. De verrotte delen waren slechts bleekgroen, in tegenstelling tot de rest van het blauwgroene hout van de tak. Het is bekend dat de bekertjes van kopergroenzwammen pas tevoorschijn komen indien vochtige weersomstandigheden de overhand hebben. Het weer moet flink vochtig zijn, waarna de bekertjes te voorschijn komen en wel op de meest natte delen van het hout, vaak onderaan een tak. Je moet er wel wat moeite voor doen om de bekertjes te vinden.

Exclusief blauwgroen eikenhout

Het groene mycelium van de kopergroenbekerzwam veroorzaakt in het (eiken)hout een blauwgroene verkleuring. Het mycelium schijnt een conserverende werking op het hout te hebben en weert infecties van andere schimmelsoorten. Het blauwgroen tot geelgroen verkleurde hout is duurzaam en kostbaar. Het wordt toegepast als fineer voor inlegwerk van meubels en beeldjes (Tunbridge ware). Het groene hout vind je terug als fineer in kerken in allerlei barokke voorstellingen uit de 18e en 19e eeuw, als inlegwerk op kistjes, meubels en mozaïeken enzovoort. Veel van deze overgeleverde kunstwerken behoren tot ons cultureel erfgoed en/of zijn te vinden in musea over de hele wereld.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Martijn Oud; Arie Jacob de Zwart