Kunstlicht funest voor nachtvlinders

Een onderdeel ging over de gevolgen van verlichting voor nachtvlinders. De meeste soorten worden pas actief na zonsondergang en zijn weggekropen in rust als het licht is. Toch is bekend dat ze afkomen op licht. U zult vast ook wel eens een nachtvlinder binnen hebben gehad als op een warme zomernacht de buitendeur open staat, terwijl binnen de lampen branden. Dit lijkt tegenstrijdig. Het is dan ook niet zo dat nachtvlinders worden aangelokt door licht, maar ze worden er door in de war gebracht. Normaal oriënteren ze zich op het vage licht van maan en sterren en door die vreselijk felle lampen worden ze totaal misleid. Je ziet ze dan ook altijd als een dolle op de lamp afkomen en niet, wat je bij aanlokking zou verwachten, in een min of meer rechte lijn. Eenmaal bij de lamp gaan ze vaak weer in rust, omdat het licht is en het dus dag lijkt. Dat betekent dat ze dan niet hun normale nachtelijke gedrag vertonen en zich dus veel minder voortplanten dan zonder dat licht. We zien bij de nachtvlinders de laatste tientallen jaren een sterke achteruitgang. Licht is natuurlijk niet de enige oorzaak daarvoor, maar speelt zeker een belangrijke rol.

In het grote onderzoeksproject Licht op Natuur van het NIOO en Wageningen Universiteit, waarin vele organisaties samenwerken, is door Koert van Geffen ook experimenteel onderzoek gedaan naar de gevolgen van licht voor nachtvlinders. Zo blijken vrouwtjes van de kooluil, een algemene grote nachtvlinder, veel minder lokstoffen te maken in lichte omstandigheden dan in het donker. Daarbij zie je dat groen licht het meest negatief is, gevolgd door wit en rood licht. Die sekslokstoffen zorgen dat mannetjes en vrouwtjes elkaar vinden en zijn essentieel voor de voortplanting en dus het voortbestaan van die soort op die locatie. Nog veel ernstiger is misschien wel dat onder invloed van het licht ook de samenstelling van die lokstoffen sterk verandert. Dat betekent gewoon dat de mannetjes de geur niet meer herkennen. Ook bij de kleine wintervlinder blijkt licht een negatieve invloed te hebben op de voortplanting. Vrouwtjes komen veel minder op plekken met licht en het blijkt dat veel minder vrouwtjes gepaard hebben onder lichte omstandigheden. Ook hierbij zien we dat groen licht het meest negatief is, gevolgd door wit. Rood licht lijkt het meest op donker. Over het project en over alle andere soortgroepen vindt u meer informatie op de website van Licht op Natuur.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Grafieken: Koert van Geffen