Paddenstoelen voor uitsterven behoed dankzij behoud sparrenbossen

Spectaculaire vondsten

Tijdens de inventarisatie van Drenthe (1999-2011) ten behoeve van de Ecologische Atlas van Paddenstoelen in Drenthe kwam aan het licht dat bossen met Fijnspar heel rijk kunnen zijn aan bijzondere paddenstoelen. Spectaculair was de eerste vondst van de uitgestorven gewaande Kamfergordijnzwam (Cortinarius camphoratus; RL: Gevoelig) in een vochtig, mosrijk fijnsparbos van vijftig jaar oud. Na deze ontdekking is het aantal vindplaatsen van deze bijzondere soort geleidelijk gestegen tot ruim een dozijn. Deze toename is mede het gevolg van het ouder worden van de Drentse fijnsparbossen waardoor zich steeds meer symbionten van Fijnspar in dit biotoop vestigen. Behalve van de Kamfergordijnzwam is ook van voorheen schaarse soorten als de Olijfplaatgordijnzwam (Cortinarius scaurus), de Fraaie gifgordijnzwam (Cortinarius rubellus) en de Forse melkzwam (Lactarius trivialis) het aantal meldingen sterk gestegen.

Veroudering sparrenbossen

Het ouder worden van sparrenbossen betekent dat vele ervan kaprijp worden. Al deze bossen liggen namelijk in boswachterijen en zijn door Staatsbosbeheer aangelegd als productiebossen voor houtwinning. Er deed zich de paradoxale situatie voor dat naarmate de paddenstoelenrijkdom van deze bossen steeds duidelijker werd aangetoond er steeds meer fijnsparbossen werden gekapt als bijdrage aan de Nederlandse houtbehoefte. Ook enkele boswachters van Staatsbosbeheer zetten vraagtekens bij de snelle afname van sparrenbos, bijvoorbeeld omdat bossen met Fijnspar een belangrijk biotoop voor eekhoorns vormen. Daarbij vertegenwoordigen deze naaldbossen een cultuurhistorische waarde. Ze laten zien hoe in de eerste helft van de vorige eeuw grootschalige bosbouw gestalte kreeg en wat houtvesters van Staatsbosbeheer aan kennis moesten verwerven om tot levensvatbare bossen te komen.

Sparrenbossen als paddenstoelenreservaat

Inmiddels wordt hun levensvatbaarheid eerder als een probleem gezien, nu er een sterke tendens is om naaldbos om te vormen naar loofbos. Gelukkig zal een deel van het areaal aan Fijnspar intact blijven, want enkele jaren terug stemde Staatsbosbeheer toe in een inventarisatie van al haar Drentse fijnsparbossen. Dit onderzoek is uitgevoerd door de Paddenstoelenwerkgroep Drenthe (PWD). In totaal zijn zo'n 200 fijnsparbossen bezocht en geïnventariseerd op paddenstoelen. Op basis van de gegevens die dit opleverde is een rapport gemaakt met daarin een top 25 van fijnsparbossen die het meest rijk waren aan zeldzame en bedreigde soorten. Daaruit heeft Staatsbosbeheer een royale keus gemaakt van 22 bossen die buiten de vijfjaarlijkse kaprondes worden gehouden. De top drie krijgt zelfs de status van paddenstoelenreservaat: hier zullen verdere ingrepen geheel achterwege blijven. In de overige 19 percelen zal het beheer voortaan gericht zijn op de instandhouding van het fijnsparbos. De Paddenstoelenwerkgroep Drenthe is zeer verheugd over dit besluit, omdat hiermee een redelijk deel van het Drentse fijnsparbos wordt veiliggesteld, waardoor een voor paddenstoelen belangrijk biotoop in stand blijft en zeldzame en bedreigde soorten, zoals de Kamfergordijnzwam, voor ons land behouden kunnen blijven!

Tekst: Rob Chrispijn en Eef Arnolds, Nederlandse Mycologische Vereniging en Paddenstoelenwerkgroep Drenthe
Foto's: Rob Chrispijn; Geert de Vries