Help mee kiekendieven met een 'rugzakje' op te sporen

Momenteel worden in onze werkgebieden meerdere Bruine en Grauwe Kiekendieven met GPS-loggers uitgelezen. We zijn zeer content met het aantal vogels dat is teruggekeerd uit de Afrikaanse wintergebieden en we krijgen dagelijks MB’s aan prachtige data binnen. Juweeltjes van tracks zijn de rijke oogst van een intensief onderzoeksprogramma dat inmiddels een unieke positie heeft verworven in het selecte wereldje van degelijk habitatonderzoek in Europa. Dit type GPS-loggers kan echter alleen worden uitgelezen als de vogel zich binnen het bereik van een antenne bevindt. Elke waarneming van vogels met een logger is dan ook belangrijk voor het goed kunnen opstellen van de antennes.

Onlangs hebben twee vogels zich kort bij UvA-BITS-antennesystemen gemeld. Als eerste Bruine Kiekendief ‘Roelof’ en wel op 22 en 23 april vlakbij de plek waar dit mannetje in 2014 en 2015 een nest had. Daarna niet meer. Er zijn dan een paar opties: ofwel de vogel is dood, of hij zit elders. In ieder geval was zijn eerdere territorium al door een behoorlijk agressief paartje geannexeerd en waarschijnlijk koos ‘Roelof’ figuurlijke eieren voor zijn geld om elders zijn bijdrage aan de jaarlijkse reproductie te kunnen leveren.

Een ander verhaal is Grauwe Kiek ‘Dirk’. Deze vogel vingen we in 2014 nabij Nieuw Scheemda en in dat jaar werd zijn legsel gepredeerd door een vos. Een jaar later liet ‘Dirk’ het lelijk afweten en dook hij nergens in Nederland op. De eerste gedachte is dan dat deze mooie Grauwe Kiekendief zijn jaarlijkse trip naar Afrika en weer terug niet had overleefd. Mooi niet, want op 6 mei 2016 ving het UvA-BITS-antennesysteem, dat toen vanaf de vuurtoren van Norderney naar het zuiden was gericht, een signaal op van loggernummer 5119, ‘Dirk’ dus. Het is dus aannemelijk dat deze Grauwe Kiekendief ergens in Ost-Friesland (pakweg tussen de rivieren Ems en Weser) een territorium heeft en daar ergens een vrouwtje in een graanveld dagelijks van muizen voorziet. In deze regio zitten doorgaans iets van 15 tot 20 paartjes Grauwe Kiekendieven en natuurlijk zijn we, uitgerust met een mobiel antennesysteem, gaan kijken tussen Emden en Wilhelmshaven. We hebben geen vogel met een logger kunnen vinden, maar wel verschillende Grauwe Kiekendieven gezien aldaar. Je voelt gewoon aan je water dat ‘Dirk’ ons ergens zat uit te lachen...maar we geven natuurljk niet op.

Daarom deze oproep: we willen iedereen die serieus naar kiekendieven (of vogels in het algemeen) kijkt vragen extra scherp te zijn op kiekendieven met een 'rugzakje' op. De logger van ‘Roelof’ is aardig te herkennen, deze logger heeft namelijk een korte antenne. De logger van ‘Dirk’ is wat minder zichtbaar, hij is op de eerste plaats een stuk kleiner dan die van een Bruine Kiekendief, maar mist bovendien ook de antenne. Extra opletten helpt, en als een vogel eenmaal goed is te zien dan telt een gewaarschuwd mens voor twee.

Wij schatten in dat Bruine Kiekendief ‘Roelof’ ergens in het noorden van de provincie Groningen of net over de grens in het gebied tussen Emden en de Leybucht kan zitten. Voor Grauwe Kiekendief ‘Dirk’ moeten we misschien wel iets verder kijken dan alleen de Ems en de Weser, en onze pijlen ook richten op het gebied tussen de Weser en de Elbe. Hier zitten doorgaans zo’n 10 tot 15 paar Grauwe Kiekendieven, vooral tussen Bremerhaven en Cuxhaven.

Dat het ogenschijnlijk onmogelijke toch realistisch bleek te zijn hebben we vorig jaar geleerd. Grauwe Kiekendief ‘Ronny’ dook na drie jaar plots in Kreis Diepholz op en zijn logger zat tjokvol met uiterst waardevolle data. Bovendien kregen we er vanuit het niets een vogel bij die laat zien hoe het extensievere landschap rond de Diepholzer hoogvenen wordt benut. Data met een beduidende betekenis als je wilt nadenken over bescherming van een extreem kwetsbare vogelsoort die in zijn voortbestaan voor 100% afhankelijk is van doortastende en vooral noodzakelijke bescherming. Bescherming waarbij u, als actief waarnemer, een behoorlijke duit in het zakje kunt doen.

Mensen die een kiekendief met een logger zien worden verzocht direct contact met ons op te nemen, zodat we actie kunnen ondernemen en met ons antennesysteem de vogel kunnen opsporen. U helpt hiermee om de langstlopende habitatstudie naar kiekendieven in Europa een enorme impuls te geven.

Tekst: Ben Koks & Raymond Klaassen, e-mail: info@grauwekiekendief.nl, telefoon: 0031 (0)6 50579997
Foto's: André Eijkenaar (leadfoto: mannetje Grauwe Kiekendief met GPS-logger); Ben Koks
Kaarten: Werkgroep Grauwe Kiekendief

Zie ook ons eerdere Natuurbericht "Oproep: meld loggers en wingtags"