Drie jaar uit het leven van een Oost-Groningse Bruine Kiekendief

Bericht uitgegeven door Werkgroep Grauwe Kiekendief [land] op [publicatiedatum]

Vanaf 2009 gebruikt Werkgroep Grauwe Kiekendief state-of-the-art UvA-BiTS GPS-loggers om de bewegingen van individuele Grauwe Kiekendieven tot in detail in kaart te brengen. In de uitgestrekte Oost-Groningse akkers komen naast Grauwe Kiekendieven echter ook Blauwe en Bruine Kiekendieven voor. Om te vergelijken hoe deze drie soorten kiekendieven het landschap precies gebruiken, werd het GPS-loggeronderzoek in 2012 uitgebreid naar Blauwe en Bruine Kiekendieven.

Een druilerige koude voorjaarsdag in 2012 zou in het Bruine Kiekendievenonderzoek een historische dag worden. Op deze dag werd in de buurt van Delfzijl de allereerste Bruine Kiekendief voor het GPS-loggeronderzoek gevangen. Het mannetje, ‘William’ gedoopt, bleek een aluminium ring van het Vogeltrekstation te dragen. De ringgegevens wezen uit dat William op dat moment twee jaar oud was, en in precies hetzelfde rietveldje uit het ei gekropen als waar hij nu een nest had.

Ander jaagpatroon
Het was spannend de bewegingen van William gedurende het broedseizoen te volgen. William vloog opvallend vaak langs slootkanten, waardoor een kaartje van zijn track als het ware het Oost-Groningse verkavelingspatroon liet zien. Dit in tegenstelling tot Grauwe Kiekendieven, die ook midden over de akkers en velden jagen. Dat William graag langs slootkanten uit jagen ging, bleek ook uit de gevonden prooiresten op zijn favoriete zitplek, van opvallend veel eendenkuikens en Woelratten.

Samenwerking België
In 2013 kreeg het GPS-loggeronderzoek naar Bruine Kiekendieven een internationaal karakter door samenwerking met Anny Anselin van het Belgische INBO. Ten behoeve van hun onderzoek naar de populatiedynamica van Bruine Kiekendieven in het Oost-Vlaamse krekenlandschap werden dat jaar met hulp van Werkgroep Grauwe Kiekendief een drietal Bruine Kiekendieven met een GPS-logger uitgerust . Het volgen van Bruine Kiekendieven in een geheel ander landschap gaat ons veel nieuws leren over de ecologie van deze soort. Daarnaast biedt het de mogelijkheid voor vergelijkingen tussen twee verschillende populaties!

Terug in 2013
In 2012 werd op 20 augustus de laatste data van William van dat jaar uitgelezen. Op die dag vertrok hij naar het zuiden, op weg naar zijn overwinteringsgebied ergens in Afrika. Maar waarheen? Een antwoord op die vraag was alleen mogelijk met een in 2013 naar Groningen terugkerende William.  Groot was de vreugde bij de medewerkers van Werkgroep Grauwe Kiekendief toen op 9 april 2013 GPS-logger 291 zich meldde bij het antennenetwerk: William was terug! Nadat alle GPS-data van ongeveer zeven maanden was gedownload, verscheen er een prachtige track op het scherm. Een track die leidde naar een gebied in de buurt van het plaatsje Velingara in Senegal. Dat William in West-Afrika overwinterde was te verwachten op basis van het uitgebreide satellietzenderonderzoek van onder andere Strandberg aan Zweedse Bruine Kiekendieven, die alle zonder uitzondering in West-Afrika overwinterden.

Nog meer jaren met William
Maar dat was nog niet alles wat William betreft. In het voorjaar van 2014 kwam hij weer terug naar Delfzijl. En op 9 april dit jaar meldde logger 291 zich weer, vol met nieuwe GPS-data, bij de antennes. Inmiddels maar liefst drie jaar data van William!

Deze unieke gegevens laten mooi zien dat de trekroutes van Bruine Kiekendieven van jaar tot jaar variëren, met die uitzondering dat William elk voorjaar in exact hetzelfde gebiedje in Marokko een stopover maakt. In de timing van migratie bestaat zeer weinig variatie; zo vertrekt William altijd rond 25 augustus uit zijn broedgebied, en komt hij elk jaar rond 13 september in het zuiden van Senegal aan. Deze variatie in routes en consistentie in timing is precies wat Vardanis in Biology Letters beschreef aan de hand van herhaalde reizen van Zweedse Bruine Kiekendieven. Wel vertrekt William ieder jaar steeds iets eerder uit zijn overwinteringsgebied, in 2013 op 4 maart, op 22 februari in 2014 en dit jaar zelfs al op 8 februari. Is hier een effect van steeds meer ervaring te zien?

Het GPS-loggeronderzoek aan de Bruine Kiekendieven in Nederland en België heeft een schat aan nieuwe informatie opgeleverd over het lokale habitatgebruik en over de trekwegen en overwinteringsgebieden van deze soort. Een soort die de laatste decenia langzaam maar zeker steeds meer onder druk is komen te staan. Hopelijk kan de nieuw verworven kennis helpen om tot een betere jaarronde bescherming van Bruine Kiekendieven te komen.

Tekst: Raymond Klaassen, Werkgroep Grauwe Kiekendief
Foto's: Jolien Morren, Ben Koks
Kaarten: Werkgroep Grauwe Kiekendief 

Pdf's van de genoemde artikelen zijn op te vragen bij Raymond Klaassen