Mediterraan draaigatje vestigt zich in Wageningen

De kolonie van het mediterraan draaigatje (Tapinoma nigerrimum) in Wageningen bevindt zich onder een stoep en in de daaraan grenzende muurtjes van tuinen. De soort vertoont alle kenmerken die andere invasieve mieren ook hebben. Ze zijn bestand tegen verstoring en kunnen daardoor dicht bij de mens leven, hetgeen verslepingen naar andere gebieden in de hand werkt. Bovendien zijn er veel eierleggende koninginnen die bij elkaar in een kolonie kunnen leven en is er geen agressie tussen werksters die van verschillende koninginnen afstammen. Hierdoor kunnen ze lokaal flinke dichtheden bereiken en ontstaat een superkolonie. De aangetroffen kolonie bevindt zich over een lengte van ruim 120 meter!

Het mediterraan draaigatje komt van nature voor in het Middellandse Zeegebied. Ze stond tot voor kort niet bekend als een uitbreidende soort, maar dat is nu anders. In 2009 is de soort voor het eerst in Duitsland waargenomen; daar zijn nu vijf kolonies in verschillende steden. In 2014 is een grote kolonie van het mediterraan draaigatje in België gevonden. Waarschijnlijk gebeurt import met tuinplanten of met zelf uitgegraven planten uit Zuid-Europa.

De mierenkolonie in Wageningen zorgt voor overlast. De stoep wordt dusdanig ondergraven dat op korte termijn verzakkende tegels te verwachten zijn. De mieren ´houden´ dusdanig veel bladluizen, dat sommige planten en bomen hun esthetische waarde verliezen en een bron zijn van plakkerige honingdauw op tuinmeubilair. Hierdoor hebben bewoners sommige tuinplanten afgevoerd en andere geplant. Bovendien bijten de mieren en spuiten ze afweerstoffen, hetgeen als vervelend ervaren kan worden. Sommige mensen betitelen de aanwezigheid van een superkolonie van mieren in en naast de tuin sowieso als overlast. Recent werd voor het eerst óók overlast in een huis gemeld.

Invasieve mierensoorten zijn niet alleen lastig voor de mens, maar ook voor de natuur. Het zijn alleseters én ze bevorderen bladluizen die aan planten zuigen. Hierdoor hebben deze mieren in hoge dichtheden effecten op nagenoeg alle lokaal voorkomende dieren en planten. Invasieve mieren behoren dan ook tot de meest schadelijke exoten.

Exotische mierensoorten in Europa hebben vaak een (sub)tropische oorsprong en zijn dan ook met name een groot probleem in Zuid-Europa. Ook in Nederland hebben zich verschillende exotische mieren gevestigd, zij het op beperktere schaal en tot nu toe alleen in stedelijk gebied. Opwarming van het klimaat zal dit probleem in de toekomst vergroten en mogelijk verplaatsen naar natuurgebieden. Het is dus belangrijk om populaties van exotische mieren, inclusief die van het mediterraan draaigatje, in ons land zeer nauwlettend te volgen. Bij vondsten van gevestigde exotische mieren wordt verzocht contact op te nemen met EIS Kenniscentrum Insecten.

Meer informatie over de leefwijze en herkenning van het mediterraan draaigatje is te lezen in dit artikel (pdf; 1,4 MB).

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

Het mediterraan draaigatje (Tapinoma nigerrimum) (film: Roy Kleukers)

Tekst: Jinze Noordijk, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Theodoor Heijerman, EIS Kenniscentrum Insecten; Jinze Noordijk, EIS Kenniscentrum Insecten
Film: Roy Kleukers, EIS Kenniscentrum Insecten