Kerstmis 2015: Schitterende sterren te zien bij Jagersplas

Aardsterrenparadijs

Tijdens een paddenstoeleninventarisatie in recreatiegebied Jagersplas bij Zaandam een week geleden werden verrassend veel aardsterren gevonden. Na determinatie bleek het te gaan om de Tepelaardster (Geastrum corollinum, Rode Lijst: Bedreigd) en de Baretaardster (Geastrum striatum).

De onderzoekers vragen zich af wat de oorzaak kan zijn van deze onverwachte rijkdom aan aardsterren. De Tepelaardster en de Viltige aardster worden buiten de duinen maar weinig gevonden. De Jagersplas ligt even ten noorden van verkeersknooppunt Zaandam en ligt ingeklemd tussen de snelwegen A7 en A8. Niet echt een gebied waar je zoveel zeldzame aardsterren zou verwachten.

Recreatiegebied Jagersplas

Voordat de snelwegen A7 en A8 werden aangelegd bestond de Jagersplas nog niet. Het gebied heette toen nog Jagersveld. Het Jagersveld maakte onderdeel uit van een veel groter veenweidegebied van de Polder Oostzaan. Toen begonnen werd met het aanleggen van de snelwegen A7 en A8 ontstond er een grote behoefte naar zand. Het benodigde zand werd uit het Jagersveld gehaald waardoor er een 40 meter diepe zandput ontstond. Deze zandput kreeg de naam Jagersplas. Tijdens graafwerkzaamheden van een diepe sleuf voor de aanleg van de huidige Coentunnel, circa 5 kilometer naar het zuiden, kwam veel zand vrij. Het zand bevatte veel schelpenmateriaal en was dus kalkrijk. Met het kalkrijke zand werd het gebied rondom de Jagersplas opgehoogd en geschikt gemaakt als recreatiegebied. Voor een deel werd ook kalkrijk duinzand gebruikt. Het nieuw ontstane recreatiegebied kreeg een netwerk van schelpenpaden (die tegenwoordig weer worden voorzien van een asfaltlaag). De begroeiing bestaat er voornamelijk uit Berken, Eiken en Esdoorns en enkele Meidoorns. De bovenlaag van de bodem ziet er op veel plaatsen uit als een mengsel van humus en (kalkrijk) zand. Mest werd er in het gebied nooit gebruikt.

 Aangevoerd duinzand

Het zal niet de eerste keer zijn dat plantenzaden, zandhagedissen, insecten enzovoort uit de duinen meeliften met getransporteerd duinzand. Of mycelia of sporen zijn meegekomen met het duinzand valt moeilijk aan te tonen. De sporen van aardsterren zouden waarschijnlijk ook met luchtstromingen in recreatiegebied Jagersplas terecht kunnen zijn gekomen. In ieder geval is nu ontdekt dat het gebied bijzonder veel aardsterren herbergt. Verder onderzoek zal misschien nog meer aardstersoorten aan het licht brengen. Aardsterren vergaan niet snel en blijven maandenlang zichtbaar hoewel oude exemplaren wel moeilijker op naam zijn te brengen. 

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Piet Brouwer (leadfoto: viltige aardsterren)