Hulkesteinse Bos, een waar paddenstoelenparadijs

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Vorige week hield de Werkgroep Mycologisch Onderzoek IJsselmeerpolders (WMOIJ) een excursie naar het Hulkesteinse Bos in Zuid-Flevoland. Dit werd een gedenkwaardige excursie vanwege de vele paddenstoelen die er werden gevonden. Vooral het aantal aangetroffen soorten bekerzwammen was uitzonderlijk.

Hulkesteinse Bos
Langs de Randmeren van Flevoland vind je de Randmeerbossen, elk met zijn eigen flora en fauna. Het Hulkesteinse Bos bestaat voor een deel uit moerasgebied. Na de inpoldering werd in de bodem de bedding van het vroegere riviertje de Laak zichtbaar. De oorspronkelijke loop van dit riviertje werd recent hersteld en zorgt nu als Laakse Slenk voor de toevoer van water naar het Hulkesteinse Bos. ’s Winters staan hierdoor gedeelten van het bos onder water waardoor veel bomen het loodje leggen. In het voorjaar zakt het water weer maar het gebied blijft nog erg lang vochtig. De bodem van het Hulkesteinse Bos bestaat uit klei, zand en veen. Door de afwisselende voedselwaarde van de bodem, en de natte en droge grondsoorten, is er een zeer rijke en gevarieerde begroeiing ontstaan met zeer bijzondere paddenstoelen.

Bodem van het voormalige IJsselmeer
Dat er op de bodem van het voormalige IJsselmeer bijzondere paddenstoelen zijn te vinden is al jaren genoegzaam bekend bij de leden van de WMOIJ. Sinds het droogvallen van Zuid-Flevoland eind jaren zestig en het nieuwe land werd ingericht is het rap gegaan met de paddenstoelen. De bodem was nieuw en nog niet bezoedeld door de depositie van verzurende en vermestende stoffen. Er werd verondersteld dat de jaren die volgden behoorden tot de gloriedagen van de WMOIJ vanwege het grote aantal bijzondere paddenstoelen van die tijd. In de wandelgangen wordt beweerd dat het tegenwoordig minder wordt met de paddenstoelen van Flevoland. Reden zou zijn dat de verzuring en vermesting van de grond hier inmiddels zijn beslag heeft gekregen. Maar ook al ontbreekt er tegenwoordig een aantal soorten die in het verleden wel werden gevonden, elk jaar nog worden er nieuwe soorten op de indrukwekkende lijst van Flevolandse paddenstoelen bijgeschreven.

Vele bekerzwammen
Bekerzwammen (Peziza’s) behoren tot de grotere zakjeszwammen (ascomyceten). In Nederland komen 47 soorten Peziza’s en 4 variëteiten voor. Van sommige soorten zijn ook onvruchtbare (anamorfe) vormen bekend. Tijdens de excursie werden maar liefst 5 soorten bekerzwammen gevonden, soms zelfs tientallen exemplaren per soort. In de maand juni is dit een ongekend aantal want de maand juni staat niet echt bekend als paddenstoelenmaand bij uitstek.

De meest opvallende soort was zonder meer de zeldzame en mooie Kardinaalsbekerzwam (Peziza subisabellina) met zijn schitterende purperen kleur die doet denken aan de kleur van het kalot der kardinalen (hoofddeksel). Op een sterk vermolmde stam van een Fijnspar zaten zeker 50 exemplaren bijeen, een zeldzaam groot aantal voor een Kardinaalsbekerzwam. Op de kale grond onder een Hazelaar ontdekte iemand circa 25 exemplaren van de Voddenbekerzwam (Peziza ampliata). Tegenwoordig staat deze matig algemene soort als bedreigd op de Rode Lijst omdat ze in rap tempo aan het verdwijnen is. De Nederlandse naam “Vodde” ontleent deze bleekbruin gekleurde bekerzwam aan oude lappen, lompen of lorren. Behalve op natuurlijke zaken zoals de (bos)grond, strooisellaag of verteerd hout worden Voddenbekerzwammen ook op in de natuur achtergelaten halfvergane kledingstukken of vodden gevonden, maar ook op gedumpte oude matrassen of achteloos achter de bosjes gegooide pakken reclamefolders, oud karton enz.

De dag kon niet meer stuk leek het wel want de excursieleden kwamen nog drie soorten bekerzwammen tegen en wel de Bruine bosbekerzwam (Peziza arvernensis), de Bleekbruine bekerzwam (Peziza repanda) en de Vroege bekerzwam (Peziza vesiculosa). Ook al werden er nog meer zeldzame paddenstoelen gevonden, die dag in het Hulkesteinse Bos werd uitgeroepen tot “de dag van de Bekerzwammen”.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto’s: Ieko Staal