Japanse dansmug: bijzonder, exotisch insect in ons zoute water

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON [land] op [publicatiedatum]

De Japanse dansmug wordt sinds 1963 in de Noordwest-Europese kustwateren aangetroffen. Dit insect, dat oorspronkelijk uit het gebied van Japan en Hawaii komt is een onopvallende maar zeker ook interessante nieuwkomer op onze kust. Interessant, omdat de larven in ons brakke en zoute water leven. Juist in die omgeving treffen we hier slechts zeer zelden en maar heel weinig soorten insecten aan. Lokaal, op onder andere boeien en windmolens op de Noordzee, heeft deze soort zich al massaal gevestigd.

Insecten komen we overal tegen. Op het land, in zoet water, in de lucht en soms ‘s nachts irritant zoemend in de slaapkamers. In het zoute water van onze kustwateren treffen we echter nagenoeg geen insecten aan. Met de komst, van de Japanse dansmug (Telmatogeton japonicus) in de Noordwest-Europese kustwateren is daar een grote verandering in gekomen. In 1963 werden de eerste Japanse dansmuggen in brak water bij het Duitse Kiel aangetroffen.

Oorspronkelijk komt de soort uit Japan en Hawaii en hij is waarschijnlijk hier via de internationale scheepvaart terechtgekomen. Daarna is hij zich snel over een groot gebied gaan verspreiden. De mug wordt nu aangetroffen op veel locaties in de Baltische zee. Momenteel is de soort ook bekend van onder andere de Britse, Ierse, IJslandse en Noorse kust en de West-Atlantische kust van Amerika. Hij is bekend van brak en zout water van de Nederlandse en Belgische kust: onder andere het Volkerak, de betonblokken van het havenhoofd van IJmuiden, de haven van Harlingen en de Waddenzee. In de Belgische Noordzee wordt deze dansmug sinds 2004 aangetroffen op onder andere boeien, waar hij toen al massaal aanwezig was. Ook op windmolens in de Nederlandse Noordzee is de soort de laatste jaren massaal aangetroffen. Op de Europese windmolens worden de larven met een dichtheid tot 4.000 per vierkante meter aangetroffen en zijn het daar soms de enige dieren die in de spatwaterzone zitten.

Op veel van deze plaatsen is de aanwezigheid van de mug aangetoond door de vondst van de karakteristieke muggenlarven in het bovenste gedeelte van het intergetijdengebied en de zogenaamde spatwaterzone van de golven van de Noordzee. Daar leven de larven en voeden ze zich met groen- en blauwwieren. De volwassen muggen kunnen vliegen, maar worden vooral zittend of lopend op het harde substraat bij de spatwaterzone gevonden. De muggen, die slechts vier dagen oud worden, zetten hun eitjes af in deze spatwaterzone op het harde substraat. Scheepswanden, boeien en windmolens blijken daarbij de meest geschikte gebieden te zijn. Op havenhoofden en ander hard substraat in het bovenste getijdengebied langs de kust zelf worden veel minder Japanse dansmuggen en hun larven aangetroffen. De larve kan tot 10 millimeter groot worden, waarna er een pop van maximaal 6,5 millimeter gevormd wordt. Na ongeveer drie dagen verlaat de volwassen mug de pop en is de levenscyclus van de Japanse dansmug rond. De larve beweegt zich voort met behulp van onder andere zijn parapoden, kleine voetachtige aanhangsels op het tweede en laatste segment.

De Japanse dansmug staat nu al op de menukaart van Strandlopers, Steenlopers en trekvogels die langs onze kust migreren. Stichting ANEMOON is geïnteresseerd in de verspreiding van deze exoot langs de Nederlandse kust. Dus als je binnenkort weer eens langs de hoogwaterlijn loopt in de buurt van hard substraat, let dan vooral op de aanwezigheid van deze mug en de larven. Ze zijn ook in de winter en het vroege voorjaar aangetroffen. Je hoeft niet bang te zijn voor deze muggen: dansmuggen steken niet!

Tekst: Peter H van Bragt, Stichting ANEMOON
Foto’s: Floris Bennema