Steenuil schakelt soepel van pier naar muis

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland [land] op [publicatiedatum]

Weersomstandigheden en omgeving hebben grote invloed op het aanbod van prooien voor vogels. Als een vogel met jonge kuikens niet snel reageert, verhongeren de jongen in het nest. Steenuilen laten prachtig zien hoe zij snel schakelen en inspringen op het wisselende prooiaanbod. Dankzij de webcams van Beleef de Lente hebben we de afgelopen weken kunnen zien hoe steenuilen dan weer een dieet van regenwormen volgen, om een dag later weer over te schakelen naar meikevers of muizen.

Het is nog maar afwachten of 2015 een goed jaar voor de steenuil zal worden. De voortekenen lijken helaas niet al te goed. Ronald van Harxen van STONE (Steenuilenoverleg Nederland): ‘Het is een vreemd jaar. Aanvankelijk leek 2015 een prima jaar te worden, maar dat beeld is de laatste weken gekanteld. We krijgen veel meldingen van sterfte van jongen in de nestkast. Er zijn wel minder muizen dan in het topmuizenjaar 2014, maar het voedselaanbod lijkt nog steeds prima. We hebben nog geen idee waar de hoge jongensterfte door komt.’

‘Vorig jaar mislukte 1 op de 5 nesten, maar dit jaar misschien 1 op de 3. Dat is fors. Het is een voorlopige inschatting, dus hopelijk pakken de werkelijke cijfers wat beter uit als alle definitieve tellingen straks binnen zijn. Want het beeld verschilt nogal per locatie. Zo gaat het gelukkig in de nestkast van Beleef de Lente nog steeds goed.’

Meikevers en regenwormen
De steenuilen moeten dit jaar hard werken om hun drie jongen groot te krijgen. Hoe de prooiaanvoer wisselt is duidelijk te zien in de Beleef de Lente-nestkast. Zo waren er in de week van 14 juni weinig grote prooien en dus moesten beide ouders 848, veelal kleine, prooien aanslepen. Meikevers stonden daarbij met stip op 1. Gemiddeld 42 per dag. Muizen en spitsmuizen werden slechts mondjesmaat aangevoerd: nog geen anderhalve muis per dag.

Afgelopen week veranderde het dieet drastisch. Het werd de week van de regenworm. En dat ondanks het droge weer op de cameralocatie. Maar liefst 301 regenwormen verdwenen in de hongerige magen van het drietal. Samen met onder meer 7 woelmuizen, 2 vogels en 2 salamanders en een hoop ander klein grut. De meikevers waren half juni echt op. De laatste werd 17 juni binnengebracht. Het aantal grote prooien hield ook niet over. Dus bleef het keihard werken voor vader en moeder om genoeg voedsel te vinden. In totaal brachten ze maar liefst 870 prooien naar binnen, en schakelden daarbij dus soepel van kevers naar regenwormen.

Pieren een gelukje voor de jongste
Qua biomassa (het totaal van het gewicht van alle prooien) werd er in de week van 21 juni iets meer dan anderhalve kilo vlees aangevoerd. De bulk daarvan was verse regenworm. De regenwormen zijn weliswaar minder voedzaam dan muizen, maar zetten wel meer zoden aan de dijk dan kleine insecten. De laatste week hebben de jongen dan ook een behoorlijke groeispurt gemaakt. Vooral het jongste kuiken profiteerde van de overdaad aan regenwormen. Ronald van Harxen: ‘Het jongste kuiken was behoorlijk zwak en het was maar de vraag of hij het zou redden. Met de aanvoer van grote prooien verloor hij de strijd van zijn nestgenoten. Maar met de grote hoeveelheid regenwormen kon hij gemakkelijker zijn graantje meepakken.’

‘We konden dit jaar ook mooi zien hoe veranderingen in de omgeving hun effect hadden. Toen bijvoorbeeld vlak bij de nestkast het gras in een weiland werd gemaaid, zagen we meteen het aantal prooimuizen toenemen. Het zijn allemaal mooie voorbeelden hoe de combinatie van het registeren van de prooiaanvoer en het wegen van de jongen nieuwe inzichten oplevert bij Beleef de Lente. We weten precies wat er in die kast en de omgeving gebeurt en daar leren we een hoop van. Dat kan ons helpen bij het beschermen van steenuilen in de toekomst. Want daar doen we het voor!’

Cams langer aan
De camera’s van Beleef de Lente blijven dit jaar extra lang aan: tot 1 augustus. U kunt het wel en wee van de jonge steenuilen dus op de voet blijven volgen. Er is dit jaar overigens nog een andere late broeder in beeld. Bij de torenvalken staan de eieren op uitkomen.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Martin Hierck; Beleef de Lente