30 procent meer eikenprocessierupsen in grote delen van het land
De NatuurkalenderBericht uitgegeven door het Kenniscentrum Eikenprocessierups [land] op [publicatiedatum]
Het aantal eikenprocessierupsen ligt zoals verwacht beduidend hoger dan vorig jaar. Door de recente hoge temperaturen zitten veel nesten nu onder aan de stam en zijn veel verlate nesten door de wind op de grond terecht gekomen. Aangezien op veel plaatsen beperkt en/of niet wordt bestreden, is de kans op contact met brandharen reëel aanwezig, vooral nu in deze tijd veel mensen buiten recreëren. Minder bekend is dat ook honden ernstig letsel kunnen oplopen.
Uit een rondgang langs bedrijven die zich bezig houden met de bestrijding van eikenprocessierupsen blijkt dat in grote delen van het land plaatselijk grote aantallen eikenprocessierupsen voorkomen. We schatten dat de populatie dit jaar gemiddeld 30 procent is toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Er zijn ook plaatsen waar de toename beduidend hoger ligt. De nestvorming is dit jaar later ontstaan dan vorig jaar doordat het voorjaar vorig jaar veel warmer was. In veel nesten zijn de rupsen aan het verpoppen maar nog niet alle nesten zijn al gesloten. De nog actieve rupsen verlaten ’s nachts de nesten om zich te goed te doen aan de bladeren en keren ’s morgens terug naar het nest.
Lage en verwaaide nesten
Door de korte periode van hoge temperaturen hebben veel rupsen hun nest verplaatst naar de voet van de boom. Op plaatsen waar deze lage nesten zijn ontstaan hangen vaak hoog in de bomen verlaten nesten. Deze verlaten nesten hangen vrij in de wind en kunnen makkelijk wegwaaien en op mensen en auto's terecht komen (zie filmpje). Hierdoor komen er makkelijk brandharen vrij. Daarbij komt dat door bezuinigingen de rupsen op diverse plekken niet meer bestreden worden of alleen bijvoorbeeld bij scholen en woningen. In buitengebieden en langs tal van rijkswegen wordt niet aan bestrijding gedaan.
Kort filmpje waarin lage en loshangende nesten van de eikenprocessierups te zien zijn. Verder is er een kort spontaan gesprek opgenomen tussen Silvia Hellingman en een boer die niet op de hoogte is van de risico's van de processierups (film: Silvia Hellingman)
Groter risico
Door het grote aantal lage en afgevallen nesten in combinatie met de afname in het ruimen van nesten is het risico dit jaar groter dat mensen (vooral kinderen en recreanten) met de brandharen van eikenprocessierupsen in contact komen. Bij ernstige klachten is een bezoek aan de huisarts noodzakelijk. Voor algemene informatie over risico’s kan men terecht op de website van de GGD of van het Kenniscentrum Eikenprocessierups.
Honden lopen risico
Naast mensen lopen ook dieren extra risico dit jaar. Van de afgelopen jaren zijn er al diverse voorbeelden bekend van honden die letsel hebben opgelopen vanwege contact met brandharen. In buitengebieden waar de nesten veelal niet geruimd worden, neemt het risico op letsel bij paarden, koeien en andere landbouwdieren toe. In de buurt van nesten zal gras dat gebruikt wordt als veevoer besmet raken waardoor vee en paarden ziek kunnen worden. Lage nesten die niet worden verwijderd vormen daarnaast een gevaar voor mensen die belast zijn met snoeien van bomen en met maai-activiteiten.
Advies: niet branden
We adviseren boomeigenaren om alsnog de nesten professioneel te laten verwijderen. We krijgen echter meldingen dat op tal van plaatsen nesten worden verbrand door particulieren maar ook door ondeskundige bedrijven. We adviseren met klem dit niet te doen. Het wegbranden van de nesten leidt tot verwaaiing van de brandharen en extra besmetting van de omgeving. Daarnaast is het risico van brandstichting groot omdat de onderliggende beplanting door droogte en wind extra brandbaar is. Ook zien we dat veel bedrijven gebruik maken van uitzendkrachten die niet voldoende beschermd op pad worden gestuurd om rupsen te verwijderen en/of te verbranden. Deze mensen spreken veelal geen Nederlands en zijn zich niet bewust van de risico’s. Er bereiken ons diverse meldingen van uitzendkrachten die onder de brandharen zitten. Deze mensen stappen in busjes zonder de juiste procedures te volgen waardoor ook de “gehuurde” busjes onder de brandharen komen te zitten met alle ellende van dien voor de volgende gebruiker. We adviseren de opdrachtgevers om erop toe te zien dat de Arbowet goed wordt nageleefd en dat de ingehuurde bedrijven voldoen aan alle veiligheidseisen.
Vanwege de vele bezuinigingen op de bestrijding van de eikenprocessierups kunnen we in 2016 in grote delen van Nederland dezelfde hoge mate van overlast ontstaan als in 1996 in Noord-Brabant met veel letsel en onacceptabele omstandigheden voor mens en dier.
Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups
Foto’s:Jan Buijs; Henry Kuppen; Silvia Hellingman