Weer minder eikenprocessierupsen, hoeveel nesten zitten er in de eiken in jouw buurt?

In de zomermaanden is relatief eenvoudig een goede schatting van de eikenprociessierupsplaagdruk te maken. Uit een voorlopige inventarisatie van 120 duizend eiken in ruim 25 gemeenten blijkt dat er maar in 8 procent van de bomen eikenprocessierupsen worden aangetroffen. Dat is minder dan de 11 procent van vorig jaar. We hadden al een verdere daling verwacht omdat er afgelopen najaar beduidend minder eikenprocessievlinders werden aangetroffen dan het jaar ervoor. Ondanks de afname zijn er diverse hotspots bekend waar lokaal heel veel eikenprocessierupsen worden waargenomen en de aantallen tot overlast leiden.

Inventariseer het aantal eiken met eikenprocessierupsnesten bij jou in de buurt

Om beter inzicht te krijgen in de variatie in plaagdruk roepen we vrijwilligers, maar ook gemeenten en boombeheerders, op om van zoveel mogelijk eiken - minimaal dertig - door te geven of er eikenprocessierupsen in zitten. Je telling kun je doorgeven op straat-, wijk, of gemeenteniveau via een speciaal online formulier. Gemeenten die voor de hele gemeente al een eigen inventarisatie hebben gemaakt, kunnen dus eenvoudig de totalen voor de hele gemeente invoeren. Op de plaagdrukkaart is vervolgens te zien wat de plaagdruk in de geïnventariseerde gebieden is. De waarnemingen worden automatisch één keer per dag bijgewerkt in de kaart.

Nestgrootte: tennisbal, voetbal of deken

Indien mogelijk vragen we om bij de inventarisatie onderscheid te maken tussen nesten van verschillende omvang: nesten ter grootte van een tennisbal, voetbal of deken. In onderstaande foto’s wordt duidelijk gemaakt wat daarmee bedoeld wordt. Uiteraard zijn er nesten die tussen deze formaten in zitten. Kies dan de categorie die er het dichtst bij zit. Tip: gebruik een telformulier, zie bijvoorbeeld dit worddocument (30,5 KB) waarop je tijdens de inventarisatie per boom aangeeft of er één of meerdere nesten in de boom zitten en hoeveel nesten er van elke categorie zijn. Bij het doorgeven van je waarnemingen in het online registratieformulier hoef je alleen de totalen van alle getelde bomen per gebied door te geven.

Bespoten bomen apart registreren

We vragen daarnaast aan gemeenten om voor bomen waar bespuiting heeft plaatsgevonden, of waar maatregelen zijn genomen om natuurlijke vijanden te stimuleren, een aparte inventarisatie te maken. Aangezien vrijwilligers deze gegevens niet hebben, hoeven zij daar geen rekening mee te houden.

Tips bij het tellen

Houd bij het tellen rekening met de volgende punten:

• Eikenprocessierupsen hebben op dit moment brandharen. Houd dus zo veel mogelijk afstand van de eikenprocessierupsen.
• Bedek je lichaam zoveel mogelijk. Ga niet met blote benen en armen en open schoenen de inventarisatie doen.
• Ben je onverhoopt toch in aanraking gekomen met eikenprocessierupsharen? Op Processierups.nu lees je wat je moet doen bij huidklachten.
• Door de wind kunnen nesten en rupsen uit de bomen gevallen zijn. Hierdoor kunnen brandharen ook rondom de bomen op de grond liggen of in naast liggende percelen, zoals weilanden waar dieren grazen, terecht zijn gekomen. Indien oude nesten vorig jaar niet verwijderd zijn, kunnen die ook rondom de bomen op de grond liggen.
• Let op het verkeer in de directe omgeving.
• Neem een verrekijker mee om ook eikenprocessierupsen hoger in de bomen te observeren.
• Doe de inventarisatie overdag. In de loop van de avond verlaten de rupsen in processie de nesten om bovenin de boom te gaan eten. Dan zijn de nesten en de omvang ervan moeilijker te onderscheiden.
• Het is soms moeilijk om de hele boom te bekijken. Tel alleen de nesten die je kunt zien. Om inzicht in de plaagdruk te krijgen, is het niet heel erg als er af en toe een nest gemist wordt.
• Bekijk minimaal dertig bomen. Hoe meer bomen er geteld worden, hoe betrouwbaarder de inschatting van de plaagdruk is.
• Kies bij voorkeur bomen op verschillende plekken in de gemeente.
• Gebruik een telformulier, bijvoorbeeld deze (worddocument; 30,5 KB), waarop je tijdens de inventarisatie per boom aangeeft of er één of meerdere nesten in de boom zitten en hoeveel nesten er van elke categorie zijn. Bij thuiskomst is het dan eenvoudig om de waarnemingen door te geven.

Ga naar het formulier om eikenprocessierupsnesten door te geven of de plaagdruk te bekijken.

De plaagdrukinventarisatie wordt uitgevoerd door het Kenniscentrum Eikenprocessierups in opdracht van het Kennisplatform Processierups.

Nesten uit bomen gewaaid door storm Poly

Met de storm Poly is veel schade aan bomen ontstaan en voorts is de kans groot dat veel nesten van eikenprocessierupsen uit de bomen zijn gewaaid. Dit speelt uiteraard met name in gebieden waar er een flinke bezetting van eikenprocessierupsen is. Nog lang niet alle rupsen zijn verpopt. Dat betekent dat ze aan de wandel kunnen gaan en op muren, tuinen of andere bomen terecht kunnen komen. Nesten met verpopte rupsen zijn eveneens gevaarlijk vanwege de brandharen. Let op en meld het. Houd honden en landbouwhuisdieren uit de buurt van omgewaaide eiken of uit de boom gewaaide nesten. Op wegen kan opspattend water tot overlast leiden als er brandharen/nesten op de weg zijn terechtgekomen.

Nieuwsbrief Kennisplatform Processierups

Het kennisplatform Processierups publiceert regelmatig een digitale nieuwsbrief over alle aspecten rond de rups. Van ecologie tot onderzoek en van nieuws tot achtergrondinformatie, bestemd voor beheerders, bestuurders en andere betrokkenen. Registreren kan via de website van het Kennisplatform.

Tekst en figuur: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Arnold van Vliet, Wageningen University & Research; Henry Kuppen, Terra Nostra; Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies; Henk Jans, Jans Consultancy Gezondheid en Milieu; Joop Spijker, Wageningen Environmental Research, Hidde Hofhuis, Stichting voor Duurzame Ontwikkeling
Foto's: Henry Kuppen; Silvia Hellingman; Arnold van Vliet