Euro Bird Portal bundelt miljoenen vogelwaarnemingen

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland [land] op [publicatiedatum]

Niet alleen in Nederland, maar ook elders in Europa worden vogelwaarnemingen geregistreerd en opgeslagen. Het gaat om miljoenen waarnemingen. Wat hiermee mogelijk is, valt te zien op het Euro Bird Portal van de Europese koepelorganisatie van vogeltellers, de European Bird Census Council (EBCC).

Een viewer toont de aanwezigheid van een vogelsoort binnen een gekozen tijdsperiode, bijvoorbeeld een week. Daarmee wordt inzichtelijk gemaakt hoe vogelsoorten zich door Europa bewegen. Het levert fascinerende beelden op, alleen mogelijk dankzij de hulp van tienduizenden waarnemers in heel Europa.

Groeiende databestanden
Het aantal geregistreerde en centraal opgeslagen vogelwaarnemingen is de afgelopen tien jaar spectaculair toegenomen dankzij computertechnologie en nieuwe initiatieven. Ze zijn echter verdeeld over meerdere databestanden. Zo registreren veel Nederlanders hun vogelwaarnemingen via de portalen van Sovon, Trektellen.nl of Waarneming.nl. Elders in Europa gebruikt men weer andere databestanden.

Koppeling van bestanden
Door de koppeling van databestanden ontstaan indrukwekkende nieuwe gebruiksmogelijkheden. In Euro Bird Portal worden data van 29 organisaties uit 21 Europese landen samengevoegd. Het bestand omvat jaarlijks 30 miljoen waarnemingen, verzameld door 100.000 waarnemers. Met de viewer van de EBCC zie je per week waar de geselecteerde soort gedurende het jaar is waargenomen. Ook de weersomstandigheden in de betreffende week zijn zichtbaar. Vooralsnog zijn 15 soorten te raadplegen, waaronder Kraanvogel, Velduil en Boerenzwaluw. Goed herkenbare, tot de verbeelding sprekende soorten met verschillende trekbewegingen.

Grauwe klauwier: aankomst in verschillende jaren
Een voorbeeld illustreert de kracht van Europese bundeling van vogelgegevens. In het voorjaar van 2011 kwamen grauwe klauwieren opvallend laat op de Europese broedplaatsen aan, in 2013 op een normaal tijdstip. De verschillen in aankomst worden met de viewer haarfijn in kaart gebracht, met een detaillering die nooit eerder mogelijk was. Beelden die onderzoekers aan het denken zetten. De late aankomst in 2011 bleek te wijten aan extreme droogte in de Hoorn van Afrika. Dit belette grauwe klauwieren, die vanuit Oost-Afrika naar Europa trekken, om hun normale trekschema aan te houden.

Beschermingsaspecten
De viewer kan ook dienen als instrument voor een betere bescherming van vogels in heel Europa. Denk bijvoorbeeld aan de locatie van nog te plaatsen windmolens of veranderingen in landgebruik op locaties waar zich veel vogels verzamelen. Om de gegevens optimaal te kunnen gebruiken, is het streven gericht op gestandaardiseerde en geautomatiseerde dataverzameling en -verwerking. Vogelaars in heel Europa kunnen bijdragen aan een betere bescherming. Elke ingevoerde waarneming telt!

Tekst: Fred Hustings, Sovon Vogelonderzoek Nederland, Tim Asbreuk & Hisko de Vries, Waarneming.nl, Gerard Troost, Trektellen.nl en Ruud Foppen, EBCC
Foto: Harvey van Diek