Grutto drie keer de sjaak

De eerste prioriteit van Vogelbescherming is vol inzetten op het herstel en behoud van kruidenrijke graslanden waar pas gemaaid wordt als de gruttokuikens goed kunnen vliegen. Dat doen we samen met een grote en groeiende groep boeren, maar ook door ons in te zetten voor betere regelgeving en extra inkomsten voor die boeren die zich inzetten voor weidevogels. Daar zijn we elke dag mee bezig.

Voor het voortbestaan van de grutto is het groot brengen van voldoende kuikens namelijk een absolute noodzaak. Daarmee gaat het de laatste decennia in ons land goed mis. Van de eens talrijke open polders met kruidenrijke, natte graslanden vol met insecten en met niet te veel roofdieren zijn er in ons land bitter weinig meer over. Die weilanden zijn veranderd in monotone groene grasvlaktes waar grutto’s en andere weidevogels vrijwel geen kans meer hebben eieren uit te broeden en jongen groot te brengen. Jaarlijks worden er te weinig kuikens groot om de populatie in stand te houden.

En al die drukte om dat vliegveld dan? Om te overleven hebben trekvogels op elke plek waar ze komen voedsel, rust en veiligheid nodig. In de broedgebieden (in Nederland) maar ook op de plekken waar ze onderweg stoppen om bij te tanken voor het vervolg van de reis en op de plek waar ze overwinteren.

Onderweg geen rust en voedsel

Dat het voor de grutto mis gaat in ons land, is wel duidelijk, daar ligt het grootste probleem. Maar op weg naar Nederland is een tussenstop om bij te tanken en uit te rusten noodzakelijk. Dat doet een zeer groot deel van de bij ons broedende grutto’s in de monding van de Taag bij Lissabon. Daar eten ze de oogstresten van de rijst die er verbouwd wordt. Zonder rust en voedsel op deze stopover wordt het overleven van de vogels nog moeilijker.

Het nieuw geplande vliegveld is een bedreiging voor de grutto’s. Niet alleen door directe botsingen met vliegtuigen, maar ook door verstoring waardoor er onvoldoende rust is om aan te sterken. En dan is er ook nog het gevaar dat ze onderweg worden neergeschoten. Tot voor kort mocht er in Franrijk nog op grutto’s gejaagd worden. Dat is dankzij onze Franse collega’s gestopt, maar het kan ook zo maar weer beginnen.

Verjaagd in overwinteringsgebied

Ten slotte dreigen ook in het overwinteringsgebied in West-Afrika problemen voor de grutto’s. Ze komen tegenwoordig veel vroeger in het jaar in de overwinteringsgebieden aan. Als het broedseizoen hier weer eens is mislukt heeft de grutto hier niet veel meer te zoeken en vertrekt hij naar Afrika. Juist op dat moment wordt de rijst gezaaid, waar grutto’s zich massaal tegoed aan doen. Logisch dat de lokale bevolking de vogel probeert te verjagen.

Bescherming langs de hele trekroute

Kortom, de grutto is drie keer de sjaak: in Nederland, onderweg én in de overwinteringsgebieden. Vogelbescherming zet zich vooral in voor de bescherming van grutto’s en andere vogels in Nederland, maar met BirdLife International en onze zusterorganisaties werken we langs de hele trekroute. Afrikaanse BirdLife Partners werken aan de bescherming van trekvogels op een manier waar ook de plaatselijke bevolking van profiteert. Met de Fransen zetten we ons met groeiend succes in tegen de gruwelijke jachtpraktijken op bedreigde vogels. En nu dus met de Portugese BirdLife partner SPEA tegen het nieuwe vliegveld op de rand van een belangrijk vogelgebied. Daarbij hebben de Portugezen de lead, maar wij steunen ze graag.

Tekst: Marieke Dijksman, Vogelbescherming Nederland
Foto's: Mark Zekhuis, Saxifraga; Martin Hierck; M. Renes