Waterspreeuwen in de Geul

Bericht uitgegeven door ARK [land] op [publicatiedatum]

Waterspreeuwen zijn zeldzaam in Nederland. Al sinds de zomer zwerven er twee langs de Geul in het zuiden van Limburg. Net over de grens leven er meer en broeden ze jaarlijks. De waterspreeuw profiteert van het schoner worden van het riviertje de Geul en daar werkt ARK Natuurontwikkeling aan mee.

Waterspreeuwen zijn afhankelijk van snelstromende beken en riviertjes. De bruinwitte vogels zoeken hun voedsel onder water. Ze hebben een speciaal vlies in de ogen dat werkt als een duikbril. Het helpt hen onder water te zien. In beken met grind zoeken ze onder water, op de bodem, naar larven van libellen, haften en steenvliegen. In vervuilde beken komen maar weinig insecten voor en dus ook maar weinig waterspreeuwen.

Langs de Geul in België broeden in tegenstelling tot Nederland jaarlijks waterspreeuwen, net als elders in de aangrenzende Ardennen en Eifel. De beken zijn hier meer geschikt dan in Nederland door de snelle stroming en aanwezigheid van grind. Beken in Nederland die geschikt lijken, zijn in Zuid-Limburg de Gulp, de Geul, de Berwijn en de Worm. In het verleden zijn er dan ook langs Geul en Gulp zekere broedgevallen geweest. Ze verdwenen door vervuiling van de beken.

Een van de problemen voor de waterspreeuw is dat de bodem van de Geul op veel plekken van slechte kwaliteit is. Door jarenlange rioolvervuiling en erosie van akkers is de grindige bodem bedekt met leem, löss en alg, en daardoor aaneen gekit. Het waterschap heeft de laatste jaren hard gewerkt aan verbetering van de waterkwaliteit. Het aangekoekte grind is er op veel plaatsen nog, maar her en der verbetert dit. De Geul mag namelijk op steeds meer plekken vrij meanderen en deze dynamiek levert weer los, schoon grind op. Ook de beekforel is een dier dat last heeft van verslechterde grindbodems. Voor deze soort is een bijzondere maatregel genomen; plaatselijk is het grind met een machine los geschud. Larven van waterdiertjes profiteren hier ook van, en zo de waterspreeuw.

Helaas wordt in Wallonië nog steeds op een aantal plekken vervuild water geloosd in de Geul. Dit is slecht voor de waterkwaliteit en dus voor waterspreeuwen. Met steun van de Nationale Postcode Loterij en samen met Waalse organisaties en overheden werkt ARK aan oplossingen voor dit probleem. Hopelijk is het resultaat dat de aantallen waterspreeuwen hier gaan toenemen en dat ze zich ook weer definitief vestigen in Nederland.

Wie zelf waterspreeuwen wil zien kan net over de Nederlands grens langs de Geul bij Sippenaken wandelen. Hier leven waterspreeuwen samen met ijsvogel en grote gele kwikstaart, de andere vaste beekbewoners.

Tekst: Twan Teunissen, ARK Natuurontwikkeling
Foto's: Wikimedia Piotr Tadeusz; Leo Linnartz, ARK Natuurontwikkeling