Vuursalamander bedreigd, Italiaanse kamsalamander breidt uit

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON [land] op [publicatiedatum]

Terugkijkend op 2013 zijn er enkele opvallende ontwikkelingen geweest op het gebied van vissen, amfibieën en reptielen. De Italiaanse kamsalamander, een exoot, breidt zich uit. Bovendien blijkt nu ook dat hij zich vermengt met de inheemse kamsalamanders. Een ongewenste ontwikkeling. Afgelopen jaar is de schimmel ontdekt die de vuursalamanders in Nederland op de rand van uitsterven heeft gebracht. Deze ontdekking kan er wellicht voor zorgen dat de vuursalamander niet helemaal verdwijnt. Beekprikken en muurhagedissen lijken zich staande te houden.

Vuursalamander dramatisch afgenomen
De aantallen van de vuursalamander zijn dramatisch afgenomen. Er is een teruggang van 96% geconstateerd! Gelukkig heeft het complexe onderzoek naar de oorzaak van de sterfte heel snel resultaat opgeleverd. Onderzoekers van de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent hebben, in samenwerking met RAVON, het Amphibian Evolution Lab van de Vrije Universiteit Brussel en het Imperial College London, de nieuwe schimmel Batrachochytrium salamandrivorans ontdekt en beschreven. De resultaten zijn gepubliceerd in het toonaangevende tijdschrift PNAS. We hopen dat de opgevangen én de nog in de natuur aanwezige dieren, in de toekomst de basis kunnen vormen van een gezonde populatie van deze schitterende soort.

Opmars Italiaanse kamsalamander
De opmars van de Italiaanse kamsalamander is nog niet gestopt. De soort is gedurende de afgelopen tien jaar op verschillende locaties tussen Vierhouten, Schaveren, Apeldoorn en Nieuw-Milligen aangetroffen. Uit genetisch onderzoek van Naturalis Biodiversity Center en RAVON, in opdracht van het Team Invasieve Exoten, blijkt de verspreiding nog wat ruimer dan gedacht. Bovendien blijkt er op aanzienlijke schaal vermenging van genetisch materiaal tussen inheemse kamsalamanders en Italiaanse kamsalamanders op te treden, een zeer ongewenste ontwikkeling. Inmiddels hebben RAVON en SPYGEN een primer ontwikkeld om deze exoot ook met environmental DNA eenvoudig aan te kunnen tonen in het veld.

Uitzetten muurhagedis
De kaart van de muurhagedis toont de bekende Maastrichtse verspreiding met daar niet ver vandaan en ook elders in Nederland, enkele uitgezette en zich handhavende populaties van onder andere Franse, Duits-Zwitserse en Italiaanse origine. Voor het behoud van het unieke Nederlandse genetische materiaal, is het zaak dat deze uitgezette populaties gescheiden blijven van de inheemse. RAVON is in samenwerking met de Radboud Universiteit gestart met genetisch onderzoek van de inheemse en
geïntroduceerde populaties, om een beter begrip te krijgen van de situatie in ons land.

Duurzame beekprikpopulaties
Voor de beekprik kunnen we melden dat deze soort in een groot deel van haar leefgebied in 2012 weer is aangetroffen, mede dankzij DNA-onderzoek dat in 2012 werd uitgevoerd en waarbij samen met vrijwilligers samples van populaties in heel Nederland verzameld zijn. Uit het onderzoek blijkt dat de verschillende populaties voldoende genetische diversiteit herbergen om duurzaam te kunnen voortbestaan.

NDFF en waarnemingen
Ieder jaar verschijnt in het decembernummer van het tijdschrift RAVON een waarnemingenoverzicht. In dit overzicht tonen wij de verspreiding van reptielen, amfibieën en vissen in Nederland, met voor iedere soort een eigen verspreidingskaart. De verspreidingskaarten vertellen ons veel over hoe het met onze soorten gaat.

Om de verspreidingskaarten te kunnen maken, gebruiken wij alle waarnemingen die zijn opgenomen in de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) en die zijn goedgekeurd (gevalideerd). Bij de in 2012 toegevoegde waarnemingen gaat het om zowel projectgebonden waarnemingen (meetnetten, verspreidingsonderzoek) als zogenaamde losse waarnemingen. Dit laatste type waarneming is voor amfibieën, reptielen en vissen ook heel relevant. De meeste soorten migreren namelijk niet erg ver. De vondst van een kamsalamander, hazelworm of kleine modderkruiper, wijst vrijwel altijd op de aanwezigheid van een populatie ter plaatse. De vele losse waarnemingen worden door duizenden vrijwilligers doorgeven aan terreinbeherende organisaties of ingevoerd op diverse invoerportals zoals www.waarneming.nl of www.telmee.nl. Alle waarnemers heel hartelijk bedankt voor het doorgeven van jullie waardevolle gegevens!

Meer lezen?
Download dan het waarnemingenoverzicht 2013. Alle abonnees op het tijdschrift RAVON ontvangen het waarnemingenoverzicht per post.

Draag je amfibieën, reptielen en vissen een warm hart toe en wil je graag van alle nieuws op de hoogte blijven? Overweeg dan eens om RAVON te steunen door donateur te worden. Dat kost € 24,= per jaar. Je ontvangt dan vier maal per jaar ons boeiende tijdschrift. Ook krijg je korting op de producten uit onze winkel. Donateur worden gaat eenvoudig, klik hier.  

Tekst: Jeroen van Delft, Jan Kranenbarg & Peter Frigge, RAVON
Foto’s: Jelger Herder, RAVON; Sergé Bogaerts