Methaan doet veen leven

Bericht uitgegeven door Stichting Bargerveen [land] op [publicatiedatum]

Hoogveenplassen zijn wellicht de meest ongure plekken om als dier in te leven. Ze zijn zuur, arm aan voedingsstoffen en donker vanwege rondzwevende humus. Lange tijd was onduidelijk waar de ongewervelde fauna in deze wateren van leeft, maar nu is aangetoond wie wat eet en waar de basis van de voedselketen ligt. Methaan blijkt een hoofdrol te spelen.

Intacte wateren
De voedselketen van hoogvenen wordt opgehelderd in het laatste nummer van Freshwater Science. Onderzoekers van Stichting Bargerveen bemonsterden algen, bacteriën, dood organisch materiaal en ongewervelde waterfauna in drie plassen in een intact hoogveen in Estland. Door zowel de verhouding van stabiele koolstofisotopen als de samenstelling van vetzuren te vergelijken, kon worden vastgesteld welk voedsel iedere soort tot zich neemt.

Methaan
Een aanzienlijk deel van de koolstof in omnivore en carnivore waterdieren is afkomstig van methaanoxiderende bacteriën (MOB’s). Deze bacteriën leven van het methaan dat bij de afbraak van veen wordt geproduceerd; ze zetten het om in kooldioxide dat door veenmossen en algen kan worden opgenomen. Een groot deel van de koolstof in  waterdieren blijkt afkomstig van deze algen, die daarmee fungeren als doorgeefluik van methaan naar de waterfauna. Veenmossen en vaatplanten dragen nauwelijks direct bij aan de voedselketen.

Stikstofdepositie
In het artikel worden alleen de veenplassen in Estland beschreven, maar eerste auteur Gert-Jan van Duinen heeft in zijn proefschrift ook data van Nederlandse hoogvenen opgenomen. Hieruit blijkt dat hoge stikstofdepositie tot verschuivingen leidt in de aansturing van de voedselketen. Andere soorten algen en dood plantenmateriaal lijken hierbij de rol van methaan en de MOB’s grotendeels over te nemen. Het is nog onduidelijk of dit de reden is achter de afwijkende diergemeenschap in Nederlandse ten opzichte van intacte hoogvenen in Estland.

Het artikel ‘Methane as a carbon source for the food web in raised bog pools’ is tot stand gekomen in samenwerking met onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen, Universiteit Utrecht en het NIOO. Het wordt in december op papier gepubliceerd, maar staat nu online op de website van Freshwater Science.

Een pdf versie is op te vragen bij eerste auteur Gert-Jan van Duinen.

Tekst: Marijn Nijssen & Gert-Jan van Duinen, Stichting Bargerveen
Foto's: Gert-Jan van Duinen, Stichting Bargerveen; Bram Kroese