Ernstig bedreigde velduil broedt op uitzonderlijk veel plekken

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland op [publicatiedatum]

In een aantal weidevogelgebieden in Friesland, Utrecht en Overijssel is men de afgelopen tijd verrast door broedende velduilen. Dat is uniek, want de soort broedt in Nederland eigenlijk alleen nog maar op de Wadden met jaarlijks tussen de 22 en 27 broedparen. De velduil staat als ernstig bedreigd op de Rode Lijst. Het zeer grote aantal muizen dit jaar is waarschijnlijk de verklaring voor het grote aantal broedgevallen.

In Friesland, in de Eempolder (Utrecht) en in de polder Mastenbroek (Overijssel) zijn de afgelopen tijd meerdere broedende velduilen waargenomen. Dat is nogal bijzonder: in de polder Mastenbroek bijvoorbeeld broedde in 1983 voor het laatst een velduil; nu zijn er aanwijzingen voor zo’n vijf nesten. Het is een laat broedende soort, die nu nog op eieren zit of kleine jongen heeft. Daardoor zijn ze erg kwetsbaar voor uitmaaien. Wees dus alert op nesten van velduilen bij u in de buurt en waarschuw de lokale Agrarische Natuurvereniging als u aanwijzingen heeft voor een broedgeval.

Moeilijk te vinden nesten
Een nest van een velduil is niet eenvoudig te lokaliseren. Omdat ze bij daglicht actief zijn, nemen de uilen bijzondere voorzorgsmaatregelen om hun nest niet te verraden: ze lopen in de broedpauze steeds een eindje van het nest weg voor ze opvliegen. Ook blijven ze deels door tunnelvormige loopgangen in het hoge gras gedekt. Jonge uilen drukken zich bij verstoring op het nest plat op de bodem. De beste aanwijzing voor de aanwezigheid van een nest is een wakend mannetje. De kans dat er in de buurt een vrouwtje op het nest zit is dan groot.

Nomadische velduil
Velduilen zijn heel opportunistisch. De uilen zwerven, zowel in het overwinterings- als broedgebied net zo lang rond tot ze een goed jachtterrein hebben gevonden. Het voedsel van de velduil bestaat voor meer dan negentig procent uit woelmuizen; vooral veld- en aardmuizen. Ze broeden waar ze voldoende voedsel vinden en zijn in tegenstelling tot veel andere soorten niet plaatstrouw. Van twee in Niedersachsen (Duitsland) geringde vogels bijvoorbeeld werd er één twee jaar later 667 kilometer noordelijker gevonden in Noorwegen; de andere zeven jaar later 2183 kilometer oostelijker in Rusland.

Meld broedende velduilen bij ANV
Dit jaar is een goed veldmuizenjaar in Nederland en dat verklaart waarom de uilen nu met meerdere paartjes broeden buiten de reguliere broedgebieden. Gerrit Gerritsen van Vogelbescherming Nederland heeft een aantal nesten in Mastenbroek gelokaliseerd. Volgens hem is het echt uniek dat er in korte tijd meerdere nesten zijn gemeld: “Eens in de dertig, veertig jaar is het een extreem goed veldmuizenjaar en daar komen velduilen op af. Het is een waanzinnig mooie vogel, die een spanwijdte van maar liefst een meter heeft. Ik hoop dat mensen in andere polders alert zijn en om zich heen kijken naar velduilen. Meld ze bij de Agrarische Natuurvereniging in de buurt en probeer zo de maaidatum uitgesteld te krijgen. Elk nest dat we kunnen redden is er één!”

Tekst: Nadja Jansma, Vogelbescherming Nederland
Foto: Axel Smets