Strooizouteffecten nu zichtbaar
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
“Meer dan 80.000 ton zout gestrooid afgelopen winter”, kopten de media eergisteren. Een goedgetimed nieuwsbericht: precies nu zijn die effecten van strooizout op de natuur zichtbaar. Heeft u ook de bloei van het Deens lepelblad opgemerkt?
Tal van Vlaamse wegen worden dezer dagen gesierd door smalle linten van kleine witte bloemetjes: Deens lepelblad (Cochlearia danica). Dat plantje groeit van nature aan de voet van hoge duinen en staat bekend als een zouttolerante soort. De voorbije decennia zijn wegbermen door kwistig gebruik van strooizout zodanig verzilt dat Deens lepelblad ook het binnenland heeft veroverd. Intussen is zijn verspreiding niet meer beperkt tot de snelwegbermen maar heeft elke zichzelf respecterende ringweg zijn eigen populatie Deens lepelblad. Vooral wanneer het plantje bloeit, valt op hoe talrijk het geworden is.
Deens lepelblad is misschien de meest talrijke zouttolerante plant die tegenwoordig in het binnenland gevonden kan worden. Naast het lepelblad beperken ook Hertshoornweegbree, Stekend loogkruid, Smalle rolklaver en enkele kweldergrassen hun leefgebied niet meer tot kwelders en duinen, maar gedijen ze dus goed in verzilte wegbermen. Die planten worden pekeladventieven genoemd, waarbij de term ‘adventief’ erop wijst dat ze van nature niet op de huidige vindplaatsen in bermen voorkwamen.
Naast het Deens lepelblad maakte uit bovenstaand rijtje vooral Hertshoornweegbree een geweldige opmars. Deze soort is minder opvallend, maar gedijt in stedelijk milieu goed op verzilte plekken waar geen andere planten kunnen overleven, zelfs tussen straatstenen. Het succes van de pekeladventieven schuilt hem precies in het feit dat zij nog kunnen groeien waar andere planten dat niet (meer) kunnen. Een smalle strook langs het asfalt krijgt op een winter als de vorige zoveel zout te slikken dat de meeste grassen en bloemplanten er afsterven. Vaak zie je in het voorjaar dat de vegetatie er rosbruin verkleurd is. Omdat de pekeladventieven daar nog wel kunnen overleven, hebben ze van andere planten geen concurrentie te vrezen…
Opmerkelijk is dat het lijstje pekeladventieven niet enkel bestaat uit kust- en kwelderplanten, maar sinds kort wordt aangevuld met een soort uit de zoute steppes van Oekraïne: Atriplex micrantha, een melde zonder Nederlandse naam.
Of de opmars van de pekeladventieven een goede zaak is, is maar zeer de vraag. Ze is veeleer illustratief voor de slechte toestand van de wegbermen, waarin bloemplanten zoals margrieten het sowieso al moeilijker krijgen om te overleven. Op de plekken die door strooizout beïnvloed zijn, maakt de natuurlijke vegetatie geen kans meer.
De impact van strooizout op dieren is nog niet zo goed onderzocht. Vooral in Noord-Amerika werd geconstateerd hoe zout water dat van wegen afspoelt, de voortplantingsbiotopen van amfibieën negatief beïnvloedt. In eigen land werd al aangetoond dat strooizout nefast kan zijn voor de ontwikkeling van Bruine kikkerlarven.
Tekst: Wim Veraghtert, Natuurpunt Studie.
Foto's: Wim Verheyden, Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud