Bijen in actie op wilg en het witte doek

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]

Wilgen zijn een belangrijke bron van stuifmeel en nectar voor bijen in het voorjaar. Dit jaar zijn de bijen laat actief geworden door de koude start van het jaar en ook de wilgen bloeiden laat. Het eerste wilgenstuifmeel werd daarom dit jaar pas laat de bijenkast in gebracht. Wilt u zien hoe bijen te werk gaan, een indruk krijgen hoe belangrijk ze zijn voor onze voedselproductie, en over de wereldwijde bijensterfte, ga dan naar de film More than honey die nu in de bioscoop draait.

Aan de kleur van de stuifmeelklompjes die bijen naar de kast brengen is te zien van welke planten ze het stuifmeel gehaald hebben. Het stuifmeel van de wilgen heeft een heldergele kleur en is daarmee goed te herkennen door de imker. We hebben bij De Natuurkalender twee reeksen van imkers die al jarenlang de dag noteren waarop de bijen voor het eerst met wilgenstuifmeel in de kast komen. De heer Langerak uit Woerden noteerde voor het eerst op 9 april 1979 het eerste wilgenstuifmeel in zijn bijenkast en de heer Merkus uit Wilnis noteerde op 5 april 1986 de eerste waarneming. Nu, na 35 en 28 jaar doen ze nog steeds hun waarnemingen (zie onderstaande figuur). Het is interessant om de twee reeksen met elkaar te vergelijken omdat ze hemelsbreed iets meer dan tien kilometer van elkaar verwijderd zijn. De lijnen lopen over het algemeen gelijk op. De waarnemingen in Wilnis zijn in bijna alle jaren eerder dan in Woerden. Dit kan komen doordat de wilgen waar de bijen op vliegen in Wilnis dichter bij de bijenkast staan zodat de bijen snel bij de stuifmeelbron zijn (als de temperatuur laag is dan vliegen ze enkel korte afstanden) of omdat de wilgen bij Wilnis van een andere soort zijn die eerder in bloei komen.

Tussen het vroegste en laatste jaar zitten in Woerden 48 dagen en in Wilnis zelfs 63 dagen. De variatie van jaar tot jaar wordt vooral bepaald door de temperatuur in de maanden januari tot en met maart. Het vroegste jaar in de reeks was 2008 in Wilnis. Toen brachten de bijen al op 1 februari het wilgenstuifmeel binnen. Dat was ook voor de plantenwereld het vroegste jaar tot nu toe. Dit jaar was laat. Vooral de reeks in Woerden laat zien dat het een van de laatste jaren was. In Wilnis bleken de bijen al in de eerste warme week van maart de wilgen al bezocht te hebben. Daarna bleven de bijen overigens lange tijd weer in de kast. Dat de bijen laat zijn wordt ook zichtbaar op de Bijenradar.

Meer dan honing
Rond bijen is de afgelopen jaren veel te doen met betrekking tot de bijensterfte. De sterfte is een wereldwijd fenomeen. Vorige week ging de fascinerende documentaire “More than honey” in première in diverse bioscopen in Nederland. Ik heb hem gezien en het laat het bijenleven zien met spectaculaire beelden. De film toont ook aan hoe bijen een cruciaal onderdeel vormen van ons voedselproductieproces. De schaal waarop is verrassend en tegelijkertijd ontnuchterend.

Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto: Paul Busselen, Katholieke Universiteit Leuven