Recordaantallen zee-eenden voor de kust van Texel

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland [land] op [publicatiedatum]

Voor de kust van Texel verblijven al enige tijd recordaantallen zee-eenden, zowel zwarte als grote zee-eenden. Nooit eerder werden voor de Nederlandse kust zo laat in het voorjaar nog zulke grote aantallen waargenomen. De eenden worden aangetrokken door gunstige voedselomstandigheden. Maar wat ze precies eten is niet duidelijk.

Aan de Noordzeekust van Texel worden bij de Hoornderslag (paal 9) en de Westerslag (paal 15) regelmatig tellingen van trekkende vogels gehouden. De eerste tekenen die er op wezen dat er bijzondere aantallen zee-eenden voor de kust waren, kwamen op 5 mei: teller Frits-Jan Maas zag bijna 12.000 zwarte zee-eenden langs vliegen bij de Westerslag en op 6 mei zelfs ruim 27.000. Het totale aantal dat op zee verbleef schatte hij die dag op 30 tot 50.000. Zes kilometer zuidelijker, bij de Hoornderslag, telde zeevogelkenner Kees Camphuysen op 13 mei 38.355 zwarte zee-eenden en 313 grote zee-eenden, op 14 mei 36.389 zwarte en 1.028 grote zee-eenden en op 15 mei 31.130 zwarte en 366 grote zee-eenden (zie www.trektellen.nl). Op 16 mei werden bij paal 9 maar liefst 51.070 zwarte zee-eenden gezien! Camphuysen spreekt over “een gordijn van 16.000 eenden op minder dan 500 meter uit de kust…tamelijk spectaculair.”

Laat in het jaar
Zee-eenden zijn sinds de jaren tachtig fors afgenomen voor de Nederlandse kust. Voor grote aantallen zwarte zee-eenden in het voorjaar moet je tamelijk ver terug in de tijd. In de periode 1993 tot 1997 werden er soms vele tienduizenden gezien bij Camperduin (NH): tot wel 96.000 exemplaren. Die aantallen werden ook in het voorjaar geteld, maar aanmerkelijk vroeger in het jaar dan nu: in maart en april. Recentelijk werden in januari 2011 ten noorden van de Waddeneilanden vanuit een vliegtuigje 31.000 zwarte zee-eenden geteld; een opvallend hoog aantal vergeleken met de jaren ervoor tijdens midwintertellingen. De grote zee-eend is altijd al veel schaarser geweest dan de zwarte zee-eend, maar toch is het aantal van ruim 1.000 op 14 mei bijzonder hoog.

Strandschelpen weggevist
De achteruitgang van de aantallen zwarte zee-eenden voor onze kust komt vooral door overbevissing van strandschelpen (Spisula), het voorheen belangrijkste voedsel van zee-eenden. Camphuysen vermoedt dat de zee-eenden nu op zwaardscheden (Ensis) foerageren; deze schelpen zijn sterk toegenomen. Of zwaardscheden als voedselbron strandschelpen volwaardig kunnen vervangen is de vraag, omdat de zee-eenden zwaardscheden door hun vorm waarschijnlijk lastiger kunnen eten. Vermoedelijk eten ze vooral jonge exemplaren. Camphuysen sluit overigens niet uit dat de zee-eenden een onbekende voedselbron exploiteren, zoals borstelwormen (zagers, zeepieren).

Tekst: Ruud van Beusekom, Vogelbescherming Nederland
Afbeelding: Naumann, Naturgeschichte der Vögel Mitteleuropas, Publiek Domein