Alken en zeekoeten op drift

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland [land] op [publicatiedatum]

De afgelopen dagen worden er duizenden alken en zeekoeten geteld langs de Nederlandse kust. Ze zijn massaal gearriveerd in de Noordzee, op zoek naar voedselrijke wateren. Ieder najaar vliegt een deel van deze noordelijke broedvogels naar de zuidelijke Noordzee om te overwinteren. De waargenomen aantallen van deze twee soorten variëren sterk per jaar. 2012 kan nu al de boeken in als recordjaar.

Zeetrektellers waren de recente dagen getuige van een constante stroom van langsvliegende, zogenaamde alk/zeekoeten: ongedetermineerde alken of zeekoeten. De twee soorten zijn op afstand namelijk lastig uit elkaar te houden. Tellers noteren ze in dat geval als alk/zeekoet.

Vanaf het begin van november zijn er volgens de website www.trektellen.nl al bijna 100.000 geteld. Diverse telposten noteerden nieuwe records. Zo meldde Nick van der Ham op 28 november 14.739 alk/zeekoeten die langs Camperduin vlogen; een nieuw dagrecord voor Nederland. Het oude record van 13.614 dateert uit januari 2005, de laatste keer dat er vergelijkbare aantallen werden genoteerd. Het gros van de vogels vloog de laatste dagen richting het zuiden. Op 29 november kozen de meeste juist koers naar het noorden. Trektellers uit Katwijk zagen er ruim 8800 naar het noorden vliegen en teller Jelle van Dijk uit Noordwijk noteerde er 7378. Hij schreef: “Het hoogste aantal dat ik ooit zag, terwijl ik hier tel vanaf 1972."

Heen-en-weer
Deze heen-en-weerbeweging zegt iets over het trekgedrag van alken en zeekoeten. Normaliter arriveren ze in kleine aantallen vanaf eind oktober in de Nederlandse wateren. Met hun jongen hebben ze de nazomer doorgebracht in de buurt van de broedkolonie, of wat verder op zee. Na de rui vliegt een deel van de broedvogels van de Schotse en Ierse eilanden naar de Noordzee om te overwinteren. Bij harde noordwestelijke winden belandt een deel van deze vogels tot vlakbij de kust. Ze laten zich afzakken naar het zuiden en corrigeren hun tocht vervolgens door weer een stukje naar het noorden te vliegen. Die beweging was op 28 en 29 november goed zichtbaar.

Oorzaak
De oorzaak van deze verplaatsingen heeft alles te maken met het voedselaanbod. Alken en zeekoeten zijn hard op zoek naar de meest voedselrijke plaatsen om te overwinteren. Als het aanbod in de noordelijkere zeeën slecht is, lopen de aantallen in de zuidelijke Noordzee op. Uit Schots onderzoek blijkt dat alken en zeekoeten in het broedseizoen steeds meer moeite hebben om voldoende voedsel voor hun jongen te vinden. Daardoor nam in tien jaar tijd het aantal broedpaartjes in een van de grotere kolonies met 65 procent af. Een belangrijke oorzaak van deze sterke daling is het opwarmende klimaat, waardoor het voedselaanbod verandert.

Recordaantallen vertellen zeker niet altijd een succesverhaal. Vanaf de jaren tachtig worden er weliswaar steeds meer zeekoeten in de Noordzee geteld, maar neemt de totale wereldpopulatie wel licht af. Net als de zeekoet is de alk een wijdverbreide soort van het noordelijk halfrond. De alk neemt op wereldniveau niet af, maar heeft het bijvoorbeeld in Schotland wel moeilijk.

Tekst: Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: René van Rossum