De Big Jump van de Weidebeekjuffer

Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]

Het is niet altijd kommer en kwel: met het gros van de libellen gaat het goed. En zeker met de Weidebeekjuffer. Die maakte de voorbije 20 jaar in grote delen van Vlaanderen een heuse comeback. Tijd om even stil te staan bij dit prachtbeest, net voor we dit weekend massaal het water in springen.

De Weidebeekjuffer is een libel die het de voorbije decennia niet goed deed in Vlaanderen. In 1996 stond ze zelfs op de Vlaamse Rode Lijst omdat het aantal populaties in vergelijking met midden vorige eeuw gekelderd was (met een dieptepunt in de jaren 1970-1980). Eén van de belangrijkste oorzaken was de toegenomen vervuiling van beken en rivieren. Weidebeekjuffers hebben nood aan zuivere, zuurstofrijke en kronkelende waterlopen met veel waterplanten. Daarnaast werd de natuurlijke habitat van de soort vaak verwoest door het rechttrekken van beken en het aanbrengen van oeverversteviging.

Een studie van Aquafin toonde aan dat er nu drie tot vijf keer minder verontreinigende stoffen in de waterlopen terechtkomen dan 20 jaar geleden. Het ecologisch rendement is navenant: het waterleven herstelt zich. Zee-  en brakwatervissen  (zoals de Haring en de Zeebaars) en trekvissen (zoals de Rivierprik) keren terug naar de grote rivieren. Zelfs zeldzame en kwetsbare soorten doen het beter: de populaties van de Kleine modderkruiper, de Rivierdonderpad en de Beekprik breiden zich uit. Maar ook libellen profiteren dus van de verbeterende waterkwaliteit.

Opmerkelijk is het herstel van de Weidebeekjuffer in de Dijlevallei. De soort werd er niet opgemerkt tussen 1985 en 1990. Sinds de tweede helft van de jaren '90 gaat het aantal echter in stijgende lijn en momenteel zitten er duizenden in het bekken van de Dijle. Ook in de Antwerpse Kempen en Noord-Limburg doet deze sierlijke soort het goed. Tussen 2005 en 2012 werden Weidebeekjuffers gespot in 175 van de 327 Vlaamse en Brusselse steden en gemeenten. Dat blijkt uit de databank van www.waarnemingen.be. Ondertussen staat de Weidebeekjuffer zelfs niet langer op de Rode Lijst.

Toch zit het werk er nog niet op. Dat bewijst de Bosbeekjuffer, die nog hogere eisen stelt aan haar leefgebied. Ondanks de stijgende aantallen staat deze soort wel nog steeds op de Rode Lijst in de categorie ‘bedreigd’. Volgens de Europese Kaderrichtlijn Water zou al het oppervlakte- en grondwater tegen 2015 van goede kwaliteit moeten zijn. Voorlopig voldoet maar 35 % van de Vlaamse waterlopen aan die eis. Om dat percentage op te krikken is het belangrijk dat de landbouw minder meststoffen en pesticiden gebruikt. Daarnaast moeten de gemeentelijke rioleringsstelsels nog verder worden uitgebouwd om de overige 20 % van het huishoudelijke afvalwater te zuiveren.

Het stijgend aantal Weidebeekjuffers geeft aan dat het de goede kant uit gaat met de Vlaamse waterlopen. Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu, GoodPlanet Belgium en het European Rivers Network willen die trend voortzetten en organiseren daarom op 14 juli de Big Jump. Om 15 uur stipt springen die dag duizenden Europeanen in beken, rivieren, kanalen en meren om te laten zien dat ze proper en levend water willen. Niet alleen hoofdsponsor Aquafin, maar ook Froggy en Lampiris ondersteunen deze actie. Voor meer informatie over de Big Jump, surf gauw naar de campagnewebsite.

Tekst: Klara Debie & Karin Gielen, Natuurpunt Studie
Foto's: Dieder Plu