Boerenzwaluw wordt ‘paardenzwaluw’

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland [land] op [publicatiedatum]

Nu de boerenzwaluwen volop met de trek naar Afrika bezig zijn en we nog even van deze boeiende vogels kunnen genieten, blikken we terug op 2011, het Jaar van de Boerenzwaluw. De boerenzwaluw wordt steeds meer een ‘paardenzwaluw’.

Boerenzwaluwen zijn populaire vogels. Boodschappers van de lente en met hun sierlijke vlucht prachtig om te zien. Bovendien zijn ze altijd in de buurt van mensen te vinden. Maar het gaat niet goed met de boerenzwaluw. De soort staat op de Rode Lijst als ‘gevoelig’, omdat het aantal broedparen in de afgelopen veertig jaar met maar liefst 50 tot 75 procent is afgenomen. Vogelbescherming Nederland en SOVON Vogelonderzoek hadden daarom 2011 uitgeroepen tot het Jaar van de Boerenzwaluw. Samen met waarnemers, boeren en buitenlui wilden de organisaties meer kennis verzamelen om de soort goed te kunnen beschermen. En daar waar het kan alvast maatregelen nemen om de boerenzwaluw te helpen.

Dankzij de medewerking van duizenden vrijwilligers die hebben meegeholpen met het verzamelen van informatie over boerenzwaluwen is het Jaar van de Boerenzwaluw een groot succes geworden. Er zijn maar liefst 2800 tellingen van ruim 17.000 nesten ingevoerd! Het onlangs verschenen rapport ‘Jaar van de Boerenzwaluw 2011’ van SOVON Vogelonderzoek Nederland doet verslag van het jaar en staat boordevol (nieuwe) kennis over boerenzwaluwen in Nederland. Veel van die kennis is relevant voor het beschermen van de soort.

Hoewel er veel minder ‘boertjes’ zijn dan een halve eeuw geleden, gaat het de laatste twee decennia weer iets beter met de boerenzwaluw. Na een geschatte afname van 50 tot 75 procent sinds de jaren zestig, namen de aantallen tussen 1993 en 2011 licht toe. Het aantal boerenzwaluwen dat in 2011 in Nederland broedde wordt geschat op 232.000 tot 276.000 paren. Dat is hoger dan geschat werd in 2000; deze schatting was toen echter niet erg betrouwbaar, omdat er te weinig goede tellingen voorhanden waren.

De toename kan komen omdat het broedsucces is toegenomen, wellicht als gevolg van warmere mei- en junimaanden. Maar ook omdat boerenzwaluwen steeds vaker in paardenstallen zijn gaan broeden: daarvan zijn er nu vijfmaal meer dan in 1993. Daarentegen broeden boerenzwaluwen steeds minder in koeienstallen en lage schuren. Deze laatste worden veel gebruikt in de varkens- en pluimveehouderij, maar worden nu vaak afgesloten uit hygiëneoverwegingen, waardoor boerenzwaluwen niet meer naar binnen kunnen.

Om de boerenzwaluwen beter te beschermen is het belangrijk om meer dan voorheen paardenhouders voorlichting te geven en deze enthousiast te maken over de boerenzwaluw. Maar er is ook meer onderzoek nodig naar de oorzaken van de variatie in de reproductie van en de sterfte onder boerenzwaluwen, ook buiten de broedtijd. Wat is de invloed van weersomstandigheden tijdens de voorjaarstrek en in de winterkwartieren? En hoe belangrijk is de periode rond en na het uitvliegen van de jongen? Het is nu ook niet duidelijk welk deel van de paren een tweede broedsel voortbrengt. De komende jaren wordt geprobeerd om deze vragen te beantwoorden.

Download hier het rapport.

Tekst: Ruud van Beusekom, Vogelbescherming Nederland
Foto: Jouke Altenburg, Vogelbescherming Nederland