Natuurlijke begrazing tegen Reuzenberenklauw

Bericht uitgegeven door FREE Nature [land] op [publicatiedatum]

Op steeds meer plekken in Nederland wordt de reuzenberenklauw als ongewenste soort verklaard. Het sap van deze plant kan, wanneer het in contact komt met zonlicht, behoorlijke brandwonden veroorzaken. De reuzenberenklauw, die van oorspong uit de Kaukasus komt, blijkt echter bij natuurlijke begrazing op den duur te verdwijnen.

De laatste jaren zien we aan de ene kant dat de reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) aan een opmars bezig is. Hij doet het goed op iets drogere, voedselrijkere en vooral verstoorde bodem. In de middeleeuwen is deze plant als sierplant naar ons land gehaald. Tal van bestrijdingsmanieren zijn al uitgeprobeerd; uitgraven of uitsteken voorstoort opnieuw de bodem met nieuwe kieming tot gevolg; chemische bestrijding is tegenwoordig veelal verboden; drukbegrazing (met onnatuurlijk hoge dichtheden op een beperkt oppervlakte) met bijvoorbeeld schapen zorgt ervoor dat niet alleen de reuzenberenklauw verdwijnt maar ook tal van andere soorten die wel gewenst zijn. Onder natuurlijke omstandigheden met natuurlijke begrazing blijkt de soort op den duur ook te verdwijnen.

De reuzenberenklauw is afkomstig uit de Kaukasus, de bergen op de scheiding tussen Europa en Azië. Hier moet hij overleven tijdens lange koude winters en wanneer het voorjaar aanbreekt groeit hij snel uit. Voor Nederland is het dus geen inheemse plant, hier begint hij in het voorjaar eerder met groeien dan andere kruiden. En hier zit juist de truc, zo vormt hij al vroeg in het voorjaar een aangename voedingsbron voor tal van grazers. Herkauwers als rund en hert zijn goed in staat het blad te verteren en eten er dan graag van. Hierdoor wordt de plant consequent teruggezet in zijn ontwikkeling met holle stengels tot gevolg. En juist in die holle stengels blijft regenwater staan, iets waar de reuzenberenklauw slecht tegen kan. Nu eind mei zien we grote grazers als Schotse Hooglander nog steeds volop eten van de Reuzenberenklauw, waarbij de planten al een onoverkomelijke achterstand hebben opgelopen vergeleken met soortgenoten die niet worden bevroten.

In meerdere begraasde gebieden van FREE Nature stond vroeger reuzenberenklauw of komt het in de directe omgeving voor. Na verloop van jaren neemt deze plant echter af en verdwijnt deze, ook zonder drukbegrazing. Zo komt de reuzenberenklauw onder druk te staan, terwijl tal van andere soorten kruiden die hier wel thuis horen en mee hebben gedaan aan de lokale co-evolutie tussen planten en planteneten mooi tot bloei en zaadzetting weten te komen.

Tekst: Roeland Vermeulen, FREE Nature
Foto's: Linda Abbing, Roeland Vermeulen, FREE Nature