Eerste waarneming van grote bosmuis in Drenthe

Bericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging en Stichting Bargerveen [land] op [publicatiedatum]

De grote bosmuis was jarenlang een soort die alleen in het uiterste zuidoosten van Limburg kon worden aangetroffen. Maar sinds 2005 zijn grote bosmuizen in Nederland bezig met een opmars; vanuit de Vijlenerbossen richting de Geul en de Gulp, maar met name vanuit het oostelijk grensgebied met Duitsland. Nu dus de eerste vondst in Drenthe.

Eerste grote bosmuis in Drenthe
Op 16 juni van dit jaar werd een opvallend grote bosmuis aangetroffen in de keuken van het Staatsbosbeheer-veldstation in Zwartemeer, aan de rand van het hoogveenreservaat Bargerveen in de zuidoosthoek van Drenthe. Het bleek om de Grote bosmuis Apodemus flavicollis te gaan, nieuw voor de provincie. Naar aanleiding van onderzoek in Groningen was de verwachting dat de soort al ten zuiden van Ter Apel aanwezig zou zijn, maar nu er ook grote bosmuizen opduiken in ontgonnen hoogveengebieden mag verwacht worden dat ze langs de gehele Duits-Drentse grens aangetroffen kunnen worden.

Tot nu toe zijn bijna alle grote bosmuiswaarnemingen in Nederland gedaan in bos-gerelateerde locaties op zandgronden. Het bereiken van die locaties vanuit het oosten kon steeds aannemelijk worden gemaakt door de aanwezigheid van vergelijkbare aansluitende structuren. Nu lijkt het er op dat ook bosgebiedjes in voormalige hoogveengebieden door grote bosmuizen gebruikt kunnen worden om zich te verspreiden. Onderzoek in Drenthe in dit najaar moet meer zekerheid gaan geven over de huidige verspreiding van de grote bosmuis.
Mogelijk geeft dit ook een antwoord op de vraag of de grote bosmuis Zwartemeer heeft bereikt vanuit het oosten, of misschien toch uit het noorden of het zuiden.

Verspreiding in Nederland
Nadat de grote bosmuis in Nederland al tientallen jaren alleen bekend was vanuit het meest zuidoostelijke deel van Limburg (met name de Vijlenerbossen), werden er in 2005 opeens exemplaren rond Winterswijk aangetroffen. Het bleek de voorbode te zijn van een uitbreiding van de grote bosmuis vanuit Duitsland richting Nederland.

Gelderland De verrassende vondst van grote bosmuis in 2005 ten oosten van Winterswijk bleef enkele jaren de enige buiten Limburg. Uit een inventarisatie in 2009 bleek echter dat de soort zich in de tussentijd flink had uitgebreid naar zowel het noorden (Ratum) als het zuidoosten (tot in de bossen van Beekendelle).

Groningen In datzelfde jaar kwamen de eerste meldingen van grote bosmuizen in Groningen uit het gebied van de Ruiten Aa. Net als bij Winterswijk gaat het hier om hoger gelegen gebieden met verspreide boscomplexen die aansluiten op gelijkvormige structuren in Duitsland. Dat ook deze populatie zich sterk aan het uitbreiden was bleek uit een inventarisatie uit 2011, waarbij in het hele stroomgebied van de Ruiten Aa grote bosmuizen werden gevangen, van Sellingen in het zuiden tot Wessinghuizen in het noorden. Dat de soort er goed vertegenwoordigd is bleek uit het feit dat er nauwelijks meer gewone dan grote bosmuizen werden aangetroffen.

Overijssel Wat gezien het landschap verwacht mocht worden, is de grote bosmuis inmiddels ook in Overijssel aangetroffen. De eerste vondst werd gedaan in de buurt van Enschede in 2010. Onderzoek naar de verdere verspreiding in die omgeving moet nog plaatsvinden.

Wat de reden is van de recente westelijke uitbreiding van de grote bosmuis vanuit Duitsland naar Nederland is nog onduidelijk. Uiteraard wordt al snel ‘klimaatsverandering’ geopperd als mogelijke verklaring, maar welk eventueel aspect nu invloed heeft op de populatieveranderingen van de grote bosmuis is onbekend. Wel kunnen inventarisaties met inloopvallen helpen in beeld te brengen hoe een eventuele verdere opmars van de soort in Nederland gaat verlopen.

Tekst: Dick Bekker, Zoogdiervereniging en Marten Geertsma, Stichting Bargerveen
Foto: André Eijkenaar