Onderzoek naar overwinterende grauwe kiekendieven in Senegal

Bericht uitgegeven door Werkgroep Grauwe Kiekendief [land] op [publicatiedatum]

Senegal is één van de Sahellanden waar veel Europese broedvogels overwinteren. Zo ook een deel van de West-Europese broedpopulatie van de grauwe kiekendief. Een team van de Werkgroep Grauwe Kiekendief is voor de vijfde keer afgereisd voor onderzoek naar de Senegalese overwinteringsgebieden.

Dankzij de gedetailleerde GPS-data uit de UvA-BiTS-loggers was van een aantal ‘Nederlandse’ grauwe kiekendieven bekend waar ze precies overwinteren. Het onderzoeksteam bezoekt die gebieden om een beeld te krijgen welke factoren het gebied geschikt maken voor grauwe kiekendieven. De verrichtingen van het team kun je volgen op Twitter.

Moderne techniek in het veld
In de overwinteringsgebieden zijn antennes opgesteld die eventueel aanwezige GPS-loggers kunnen uitlezen. De loggers worden ingesteld om tijdelijk hogeresolutiedata te verzamelen, zodat de bewegingen van de grauwe kiekendieven gedetailleerd worden vastgelegd. Ook zijn in het wintergebied vijf grauwe kiekendieven met een GPS-logger uitgerust. Als zij zich volgend jaar weer bij de antennes melden, zal duidelijk worden waar de vogels broeden met wie de Nederlandse kiekendieven hun overwinteringsgebied delen.  Een melanistisch mannetje dat tijdens het veldwerk in januari 2013 in de omgeving van Kelcom was gevangen en in 2014 naar hetzelfde gebied in Senegal is teruggekeerd, blijkt de zomer in Spanje te hebben gebroed.

Veldwerk in Senegal
Om een indruk te krijgen van het aantal grauwe kiekendieven die in specifieke gebieden verblijven, worden simultaan slaapplaatsen geteld. Vijf avonden slaaplaatstellen in de omgeving van Kelcom leverde de volgende aantallen op:

• 16 januari 400 en 540
• 17 januari 500 tot 700
• 18 januari 2170
• 20 januari 760 tot 1000
• 23 januari 760 en 1190

Uit de gevonden braakballen blijkt dat de grauwe kiekendieven voornamelijk sprinkhanen eten. De dichtheden van deze prooisoort worden systematisch geteld. Op sommige transecten van 100 meter werden wel meer dan 800 sprinkhanen aangetroffen.

Andere roofvogels
Naast de voor Nederlandse begrippen hoge aantallen grauwe kiekendieven zijn in Senegal kleine torenvalken en zwaluwstaartwouwen in groten getale aanwezig. Op een slaapplaats bij Kaolack in de Saloum Delta trof het onderzoeksteam naar schatting 30.000 van beide soorten aan!

Van de kleine torenvalken heeft Alain Bougrain Dubourg in 2009 een documentaire gemaakt: “L’ile aux faucons”. Hierin zijn de indrukwekkende beelden uit Senegal van het voorverzamelen voor de nacht van kleine torenvalken, zwaluwstaartwouwen en grauwe kiekendieven (5.000!) te zien.

Internationaal belang
Het belang van de Sahellanden voor overwinterende Europese broedvogels is in het prijswinnende boek ‘Living on the Edge, Wetlands and birds in a changing Sahel’ (2009) beschreven. Lees hier de Nederlandse samenvatting. De Werkgroep Grauwe Kiekendief schreef een hoofdstuk over de grauwe kiekendief.

Door de combinatie van veldwerk met moderne techniek begrijpen we steeds beter waarom een soort is waar hij is. Dit geeft handvatten voor een betere bescherming van trekvogels op zowel nationaal als internationaal niveau.

Tekst: Oike Vlaanderen & Madeleine Postma, Werkgroep Grauwe Kiekendief
Kaart: Almut Schlaich
Foto's: Ben Koks
Film: Alain Bougrain Dubourg