Bessen van zure bodems

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]

Nu is het de tijd om bessen uit de heidefamilie te oogsten. In het wild zijn in juli en augustus rijpe blauwe bosbessen te vinden; in sommige tuinen kun je de grotere blauwe bessen oogsten. Vanaf eind augustus is ook de rode bosbes of vossenbes rijp; Terschellingers vinden in oktober en november rijpe cranberry's.

Bosbessen
De familie van de heide (Ericaceae) bevat verschillende struiken met eetbare bessen. In juli en augustus kun je in het wild blauwe bosbessen (Vaccinium myrtillus) oogsten. De vijftien tot zestig centimeter hoge struikjes groeien het best op zure bodems in bossen, heidegebieden en uitdroogde venen. Vanaf eind augustus kun je ook op zoek gaan naar de rode bosbes (Vaccinium vitis-idaea), ook wel vossenbes of hondsbes genaamd. Net als de blauwe bosbes zijn rode bosbessenstuikjes niet zo groot: tien tot dertig centimeter hoog. Ze groeien vooral in veengebieden, vochtige bossen en heidevelden.

Blauwe bessen
De blauwe bes (Vaccinium corymbosum) is erg verwant aan de blauwe bosbes. De struiken en bessen zijn echter veel groter: de struiken kunnen makkelijk anderhalf tot twee meter hoog worden. Daarom worden ze ook wel reuzenbosbessen genoemd. In Nederland vind je vooral uit de Verenigde Staten afkomstige gecultiveerde blauwe bessen, ook wel bekend als Amerikaanse blauwe bes of blueberry.
Net als bosbessen groeien blauwe bessen het best op zure bodems, bijvoorbeeld op heidegrond. De bessen zijn lichtblauw tot zwart. Het sap en vruchtvlees is kleurloos; dat van de blauwe bosbes is wel blauw. Afhankelijk van het ras zijn de bessen tussen begin juli en september rijp. De bessen van een struik zijn niet allemaal tegelijk rijp. Gedurende ongeveer een maand kun je bijna iedere dag wel een paar nieuwe rijpe bessen vinden. In tegenstelling tot veel andere bessen kun je blauwe bessen heel goed bewaren: wel tien dagen, zelfs buiten de koelkast.

Cranberry's 
In oktober en november kun je op veenachtige heiden van met name Terschelling en Vlieland rijpe cranberry's (Vaccinium macrocarpon) vinden. Deze uit de Verenigde Staten afkomstige eetbare bes uit de heidefamilie is een exoot in Nederland. Men zegt dat de cranberry hier voorkomt sinds er in de negentiende eeuw een vat van deze bessen aanspoelde. Cranberry's zijn grote bessen: wel een tot twee centimeter in doorsnee. Rijpe bessen zijn donkerrood tot blauwachtig van kleur. Naast ‘cranberry’ zijn ook een aantal Nederlandse namen in omloop waaronder (Amerikaanse) veenbes, en moerasbes.

Tekst: Sara Mulder, De Natuurkalender
Bron: Ecologische teelt van kleinfruit, Velt Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze
Foto's: Paul Busselen, K.U.Leuven Campus Kortrijk; Rasbak, GNU-licentie voor vrije documentatie; Keith Weller, Agricultural Research Service