Invoering Aziatisch lieveheersbeestje blijkt ernstige vergissing

Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]

De invoering van het Aziatisch lieveheersbeestje in Europa blijkt achteraf een ernstige vergissing. Het beestje is zo’n twintig jaar geleden bewust geïntroduceerd als bestrijder van bladluizen. Maar dat voordeel weegt niet op tegen de nadelen, blijkt uit onderzoek van Wageningen UR (University & Research centre) naar de invasie van het uitheemse insect. De Aziatische soort verdringt inheemse, Europese lieveheersbeestjes en is inmiddels een plaagdier omdat het binnenshuis voor vervuiling kan zorgen en de smaak van wijn aantast. De betrokken onderzoeksters doen verslag in het laatste nummer van het wetenschappelijk tijdschrift Plos One.

Het Aziatische lieveheersbeestje, Harmonia axyridis, oorspronkelijk uit China en Japan, onderscheidt zich van de Europese soorten doordat het groter is en het een deukje in het dekschild op het achterlijf heeft dat met het blote oog is waar te nemen; kleur en stippen zijn geen onderscheidende kenmerken.
Het exotisch insect is begin 90-er jaren in Frankrijk ingevoerd. Rond 1996 is het insect ingezet in Nederland. Het Aziatische lieveheersbeestje bleek een goede bestrijder van bladluizen in kassen en op laanbomen waar bladluizen plakkerige honingdauw lekken op auto’s.
Na verloop van tijd bleek echter dat dit insect, dat hier nauwelijks natuurlijke vijanden kent, ook inheemse lieveheersbeestjes verslindt. Bovendien overwintert de Aziatische variant in grote aantallen in huizen en andere gebouwen waar het door poep voor grote overlast kan zorgen. En verder is gebleken dat dit insect, als de bladluizen op zijn, zich te goed doet aan met name druiven waardoor wijn ernstig in smaak wordt aangetast.

Ontsnappen
Om te begrijpen waardoor de Aziatische soort zich zo snel in Europa kon vestigen en andere lieveheersbeestjes decimeerde, doen promovenda Lidwien Raak van Wageningen University en onderzoekster Marieke de Lange van Alterra, onderdeel van Wageningen UR, onderzoek naar zijn invasiebiologie. Zij deden in de afgelopen tijd experimenten met inheemse lieveheersbeestjes en de Aziatische soort. Eerder was al bij laboratoriumproeven gebleken dat een fysiek gevecht tussen beide soorten altijd werd gewonnen door het Aziatische lieveheersbeestje. Maar gebeurt dat buiten in de natuur ook, wilden de Wageningse onderzoeksters weten. Hoe vaak komen ze elkaar tegen en kunnen inheemse lieveheersbeestjes ontsnappen, vroegen zij zich af.
De onderzoeksters bedachten een slimme proefopzet met inheemse en exotische lieveheersbeestjes op bladeren van lindeboompjes. Hun gedrag is vele uren gevolgd. De langdurige observaties leveren duidelijke gegevens op die nogal verschillen van de laboratoriumproeven. Inheemse lieveheersbeestjes ontsnappen vaak bij een contact met de Aziatische soort door weg te rennen of zich op de grond te laten vallen. Lukt dat echter niet, dan verslindt het zeer agressieve Aziatische lieveheersbeestje de twee Europese en ook in Nederland voorkomende soorten. Dit verklaart in belangrijke mate het succes van de exoot.

Verboden
Toen de vergissing van de introductie van het Aziatische lieveheersbeestje werd beseft, is het gebruik van dit insect in Europa verboden, maar helaas heeft het beestje zich al blijvend in vele landen gevestigd. De beste manier om overlast door exotische soorten dieren en planten tegen te gaan is de introductie van natuurlijke vijanden. Maar dat is niet zonder risico. In Nederland is daarom door Wageningen University samen met de Plantenziektekundige Dienst een milieurisico-analyse ontwikkeld voor natuurlijke vijanden van uitheemse soorten.

Publicatie
Raak-van den Berg CL, De Lange HJ, Van Lenteren JC (2012) Intraguild Predation Behaviour of Ladybirds in Semi-Field Experiments Explains Invasion Success of Harmonia axyridis. PLoS ONE 7(7): e40681. doi:10.1371/journal.pone.0040681.

Bron: Wageningen UR
Foto: Entomart, Wikimedia Commons