Nienoordoordsingel te Leek: opknapbeurt of afknapper?

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging op [publicatiedatum]

Afgelopen zaterdag is begonnen met de kap van de beuken aan de Nienoordsingel te Leek in het kader van een kwaliteitsverbeteringsproject van deze singel. De kap van de bomen leidt echter tot het verdwijnen van, zelfs internationaal, zeldzame paddenstoelen zoals de Avondroodstekelzwam.

Zaterdag 24 september is door de verantwoordelijke wethouder met het omzagen van de eerste boom het feestelijke startsein gegeven voor het project ‘kwaliteitsverbetering Nienoordsingel’ van de gemeente Leek. Dit project behelst onder meer het kappen van honderden, ongeveer tachtig jaar oude beuken langs de twee kilometer lange laan van Leek naar Midwolde. Volgens de gemeente zou de vitaliteit van deze beuken onvoldoende zijn. Andere maatregelen zijn het vervangen van het huidige wegdek van asfalt door klinkers, het verbreden van de bermen, het ondieper maken van de bermsloten en tenslotte het opnieuw inplanten met jonge beuken. Kosten anderhalf miljoen euro, grotendeels bestaande uit Europese, provinciale en regionale subsidies. Dit alles onder het motto van een ‘opknapbeurt’ om het karakter van de laan in stand te houden, de groeiomstandigheden voor de bomen te verbeteren en, waar mogelijk, de huidige natuurwaarden in stand te houden. Wat betreft paddenstoelen stelt men voor om na herinrichting van de laan enige stobben te laten staan, paddenstoelensporen uit te strooien of grond uit de oude laan te verplaatsen.

 
De Nienoordsingel is niet alleen de mooiste beukenlaan in de provincie Groningen, maar staat bij de paddenstoelenwerkgroepen van Drenthe en Groningen ook bekend als een paddenstoelenparadijs met tenminste tachtig soorten, waaronder elf bedreigde soorten van de Nederlandse Rode Lijst. Hieronder zijn vier stekelzwammen, waaronder de Avondroodstekelzwam die zelfs op Europees niveau zeer zeldzaam is. Bij genoemde werkgroepen gingen dan ook de alarmbellen rinkelen toen ze in een laat stadium lucht kregen van de gemeentelijke plannen. Zij schreven recent een brandbrief naar de gemeente waarin ze de grote mycologische betekenis van de laan onder de aandacht brachten en de desastreuze gevolgen van de voorgenomen plannen uiteen zetten. De voorgestelde maatregelen zijn voor het behoud van de bijzondere paddenstoelen onzinnig omdat al deze soorten samenleven met levende wortels van volgroeide beuken. Bovendien groeien zij alleen in een langdurig ongestoorde, voedselarme bodem. Het sparen van delen van de laan of het om en om kappen en verjongen van de bomen zijn de enige manieren om de groeiplaatsen te behouden. Een reactie van de gemeente is nog niet bekend. 

Nog verontrustender dan het voorgoed verdwijnen van bijzondere paddenstoelen achten de werkgroepen de constatering dat vrijwel alle beuken langs de laan zeer vitaal zijn en in de kracht van hun leven. Ze zouden met regulier onderhoud nog tientallen jaren kunnen doorgroeien zonder gevaar op te leveren voor passanten, waardoor de laan een steeds monumentaler karakter zou kunnen krijgen. De keuze van de gemeente voor een integrale kap in deze levensfase onder het mom van behoud van de laan is dan ook in hun optiek onbegrijpelijk en onacceptabel. De eerste vijftig jaar zal na de ‘opknapbeurt’ van een monumentale laan geen sprake meer zijn.  

De plannen in Nienoord staan niet op zichzelf. Steeds vaker worden natuurliefhebbers geconfronteerd met de kap van oudere, maar vitale bomen op plaatsen waar ze niemand in de weg staan. Dergelijke bomen zijn niet alleen van groot belang voor paddenstoelen, maar ook voor insecten, vleermuizen en in holen broedende vogels. Bovenal zijn ze bepalend in het landschap. Motieven van overheden en natuurbeschermingsorganisaties voor kap zijn vaak angst voor aansprakelijkheid door vallende takken of stammen en voor hoge onderhoudskosten. Met deze krampachtige houding zullen binnen afzienbare tijd de meeste beeldbepalende bomen uit het Nederlandse landschap verdwenen zijn.

Men zou een voorbeeld kunnen nemen aan het Noord-Duitse eiland Rügen, waar een uitgebreid programma bestaat om de oude lanen aldaar zo lang mogelijk in stand te houden. Men beschouwt deze lanen als uiterst waardevolle en kenmerkende landschapselementen. Integraal wordt zo de voor de bomen zo belangrijke mycoflora meebeschermd, terwijl hier in Nederland het bij een enkel lokaal initiatief, zoals bij de Wilhelminalaan in Alkmaar, blijft . 

Tekst en foto's: Eef Arnolds, Nederlandse Mycologische Vereniging