Kaalkopkruiper duikt op in Friesland

Bericht uitgegeven door Stichting Bargerveen [land] op [publicatiedatum]

De Kaalkopkruiper, een loopkever van ongeveer 7 millimeter groot, is bezig met een voorzichtige opmars in Nederland. De vangst van een exemplaar in het natuurreservaat ‘Schaopedobbe’ in Zuidoost-Friesland, lijkt dit te bevestigen. Deze kever was tot voor kort slechts bekend uit Zuid-Limburg en een enkele plek in Gelderland, waar veel vondsten zijn gedaan op terreinen met natuurontwikkeling op voormalige landbouwgronden.

De Kaalkopkruiper (Harpalus signaticornis) komt voornamelijk voor in Midden- en Zuidoost-Europa. Ze is in West-Europese landen overal zeldzaam en ontbreekt in Groot-Brittannië en Ierland. In Zuid-Limburg komt deze loopkever al langer voor op relatief warme kalkhellingen. Van nature leeft de soort in allerlei droge, grazige milieus en lijkt de laatste tijd met name in extensieve akkers en braakliggende gronden op te duiken. Recent is de soort ook in een aantal natuurontwikkelingsprojecten op voormalige landbouwgronden aan de zuidrand van de Veluwe aangetroffen. De Loopkeverstichting en EIS-Nederland zijn bezig met onderzoek naar de opmars van deze loopkever in Nederland. De nieuwe vindplek in natuurreservaat 'Schaopedobbe' in Friesland sluit wat habitat betreft precies aan op het huidige verspreidingsbeeld in Nederland.

Het natuurgebied ‘Schaopedobbe’ bestaat uit een afwisseling van heide, stuifduinen, vennen en voormalige landbouwgronden en is in beheer bij It Fryske Gea. In het verleden zijn een aantal intensief gebruikte akkers direct naast het gebied aangekocht en in beheer genomen. Door middel van verschralingsbeheer wordt geprobeerd de soortenrijkdom van zowel flora als fauna te verhogen. Stichting Bargerveen voert onderzoek uit naar de biodiversiteit van extensief beheerde akkers in heidelandschappen. De gedachte is dat deze relatief schrale akkers een positieve invloed hebben op de biodiversiteit van de heide. Op verschillende locaties in Nederland zijn loopkevers bemonsterd, waaronder de voormalige akkers op de Schaopedobbe. In één van de vallen dook deze zeldzame loopkever op, waarmee de Friese loopkeverfauna op 223 soorten is gekomen.

Natuurontwikkeling op voormalige landbouwgronden lijkt de uitbreiding van de Kaalkopkruiper in Nederland dus te bevorderen, maar mogelijk speelt het veranderende klimaat ook mee. De toekomst zal uitwijzen of de Kaalkopkruiper een blijvertje voor Nederland is, of slechts een toevallige passant.

Tekst: Joost Vogels en Marten Geertsma, Stichting Bargerveen; met medewerking van Hans Turin, Loopkeverstichting
Foto’s: Marten Geertsma; Thera Heslenfeld