Risico op overlast eikenprocessierups hoog deze vakantieperiode

Bericht uitgegeven door het Eikenprocessierups Kenniscentrum op [publicatiedatum]

Niet eerder waren er in Nederland zoveel nesten van de eikenprocessierups. De rupsen zijn in alle provincies aanwezig. Niet alleen in woonwijken, maar ook in diverse natuurgebieden en op parkeerplaatsen en campings. Het verwijderen van álle nesten is sinds de komst van de eikenprocessierups al ondoenlijk: gemeenten en terreineigenaren bestrijden de rups nu vooral op plaatsen waar de overlast groot is en de brandharen risico opleveren voor mens en dier. Vooral in de naderende zomerperiode is er een reële kans dat mensen en (huis)dieren in aanraking komen met brandharen en daardoor te maken krijgen met huid-, oog- of luchtwegirritaties.

Vakantieperiode
Voor de komende vakantieperiode is het dus opletten op plekken waar eiken staan. Op bijvoorbeeld parkeerplaatsen langs snelwegen, zonneweides, campings en parken moet men er rekening mee houden dat er nog nesten of restanten van popnesten in de eiken zitten. Bij wind en regen kunnen deze nesten uit de bomen vallen. Bovendien kunnen wind en regen de brandharen ook meevoeren waardoor ze over een veel groter gebied verspreid worden. Brandharen die bijvoorbeeld in een grasveld terechtkomen kunnen nog heel lang klachten veroorzaken bij mensen die daar spelen, kamperen of zonnebaden.

Oproep aan terreinbeheerders
Terreinbeheerders moeten de eiken in recreatiegebieden goed (laten) inspecteren en de nesten zo nodig laten verwijderen door een gespecialiseerd bedrijf, zeker als de nesten in de vorm van zakken en/of grote ballen in de oksels van de takken hangen. Zo nodig dienen ze in afwachting daarvan een cirkel gelijk aan de hoogte van de boom rondom de boom af te zetten. Bezoekers raden wij aan bij aankomst hiernaar te informeren.

Heeft u toch klachten?
Als u toch klachten heeft, kunt u zelf een paar simpele dingen doen om deze te verminderen:
- Strip de aangedane huid met plakband
- Spoel de huid en de ogen met lauw water
- Was besmette kleding heel grondig op 60ºC
Meestal verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot twee weken vanzelf. Bij hevige jeuk kunnen middelen tegen de jeuk, zoals zalf op basis van menthol of aloë vera, verlichting geven. Als de klachten aanhouden of ernstiger zijn, als er bijvoorbeeld benauwdheid, braken en of duizeligheid optreden, kunt u het beste contact opnemen met een huisarts.

Honden aan de lijn in gebied met eiken
Door de toename van het aantal grondnesten waaronder nesten aan de voet van de bomen is het raadzaam om honden in gebieden met eiken bij het uitlaten aan de lijn te houden. Door het snuffelen in de begroeiing in de omgeving van eiken lopen zij extra risico door de brandharen van de eikenprocessierups. Honden hebben ook een grotere kans op oogklachten.

Brandharen van de eikenprocessierups in gras en hooi
Vee krijgt last in mond en slijmvliezen door de brandharen wanneer de dieren grazen op plekken waar nesten of nestrestanten uit bomen gevallen zijn. Boeren moeten er goed op letten niet te maaien rondom een eik met eikenprocessierups in een cirkel gelijk aan de hoogte van de boom. Houd paarden en pony’s die in weiden lopen waar besmette eikenbomen staan op een afstand van tien tot twintig meter van de boom. Met name paarden zijn zeer gevoelig voor de brandharen.

Eikenprocessierups in buitenland
Ook buiten Nederland kunt u eikenprocessierupsnesten tegenkomen, vooral in Zuid-Duitsland en het zuidelijk gedeelte van Frankrijk. Let dus altijd goed op wanneer u onder een eik gaat kamperen of picknicken of er een nest in zit. Informeer bij de toeristeninformatie naar de mogelijke aanwezigheid van de eikenprocessierups in het gebied. De rups is in grote delen van Europa aanwezig. De meest noordelijk verspreiding is het zuiden van Zweden en de rupsen zijn ook in Engeland gevonden. Naast de eikenprocessierups zie je in Zuid Europa ook de dennenprocessierups, die dezelfde brandharen heeft als de eikenprocessierups. Het is derhalve zaak om alert te blijven.

Enkele vertalingen van 'eikenprocessierups':
Engels: Oak Processionary Moth
Frans: Processionnaire du chêne
Duits: Eichen-Prozessionsspinner
Italiaans: Processionaria delle querce
Spaans: Procesionaria del roble

Kijk op de website van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit voor meer informatie over de eikenprocessierups. Hier staan ook de richtlijnen en informatie voor terreinbeheerders.

Tekst: Jan Buijs en Ronald Jelsma, GGD Amsterdam; Henk Jans, arts Maatschappij en Gezondheid, medische milieukunde; Silvia Hellingman, Biocontrole Onderzoek en Advies; Henry Kuppen-Kuppen, Kuppen Boomverzorging BV; Sara Mulder, De Natuurkalender
Foto’s: Silvia Hellingman, Biocontrole Onderzoek en Advies