Toekomst vlinders minder zonnig dan verwacht

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting op [publicatiedatum]

Dagvlinders reageren vaak positief op warmte en zonneschijn. Onderzoek leert echter dat aanhoudende warmte en droogte een negatief effect hebben op vlinderpopulaties. Soms is het effect pas een jaar later zichtbaar. Uiteindelijk zal klimaatverandering, met extremere weersomstandigheden, meer verliezers opleveren dan winnaars.

2011 lijkt een goed een vlinderjaar te worden, met veel zon en droog weer. Dat dit negatief kan uitpakken leert de zomer van 2003. Dit leek ook een geweldig vlinderjaar dankzij de zonnige en droge zomer, maar een jaar later werd de keerzijde zichtbaar. Door de droogte was er in 2003 te weinig voedsel voor rupsen, waardoor 2004 een slecht vlinderjaar werd. Bij veel onderzoek naar klimaatverandering wordt vooral gekeken naar verschuivingen in verspreidingsgebieden van soorten. Dit gebeurt door het modelleren van geschikte klimaattypen voor bepaalde soorten; vervolgens wordt gekeken hoe dit klimaatgebied (noordwaarts) zal opschuiven. Onderzoekers van Wageningen University en De Vlinderstichting hebben nu in het veld onderzocht hoe de veranderingen in vlinderpopulaties samenhangen met het weer, en wat dit betekent bij klimaatverandering. In totaal zijn er veertig Nederlandse soorten dagvlinders onderzocht.

Uit dit onderzoek blijkt dat de invloed van het weer op vlinderpopulaties heel complex is. Niet alleen warmte is van invloed, maar ook droogte en de gevolgen daarvan voor het landschap. Zo is het gentiaanblauwtje aangewezen op vochtige gebieden als natte heide. Bij droogte zal de vlinder lager gelegen gebieden opzoeken, waar het langer vochtig is. Hevige regenbuien, die vaker zullen voorkomen door klimaatverandering, zullen juist deze gebieden onder water zetten waardoor vlinder en rups verdrinken. Al met al leiden de gevonden verbanden tussen weer en vlinderpopulaties tot een somberder verwachting voor de toekomst bij klimaatverandering.

Over het onderzoek verscheen onlangs een wetenschappelijk artikel in het online tijdschrift Oecologia. Het onderzoek is uitgevoerd door Michiel Wallis de Vries – associate professor aan het Laboratorium voor Entomologie van Wageningen University en tevens werkzaam bij De Vlinderstichting – en Masters-studente Wendy Baxter, in samenwerking met Arnold van Vliet van de Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse. Het onderzoek werd mogelijk gemaakt dankzij de tellingen van honderden vrijwillige waarnemers binnen het Landelijk Meetnet Vlinders.

Tekst: Michiel Wallis de Vries, WUR / De Vlinderstichting
Foto's: Fons Bongers, Kars Veling