Meidoorn: één, twee of meer stijlen?

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op [publicatiedatum]

De eerste meidoorns staan nu in bloei. De bloemen van zowel de één- als twee stijlige soort zijn nu te zien en te ruiken in cultuurlandschap en bossen. Zoals ieder jaar is de tweestijlige meidoorn iets eerder dan de éénstijlige variant. Beide soorten zijn dit jaar bijna drie weken eerder dan vroeger en gemiddeld iets eerder dan de afgelopen jaren. Alleen in het warme voorjaar van 2007 bloeiden de meidoorns nog eerder.

Volgens de voorspelmodule van De Natuurkalender zou nu iets meer dan een kwart van de eerste bloeiwaarnemingen van de tweestijlige meidoorn moeten zijn doorgegeven; van de éénstijlige meidoorn verwachten we dat nu iets minder dan een kwart van de waarnemingen binnen is. Van beide soorten zijn al verschillende waarnemingen aan De Natuurkalender gemeld. De meeste waarnemingen betreffen de éénstijlige meidoorn; de algemeenste van de twee in Nederland.

De tweestijlige meidoorn bloeit meestal één of twee dagen eerder dan éénstijlige meidoorn. Vroeger, in de periode van 1940 tot 1968, lagen de medianen gemiddeld op 15 en 16 mei; tegenwoordig worden de middelste waarnemingen vaak al in april gedaan. In het extreem warme voorjaar van 2007 gebeurde dit zelfs al half april; vorig jaar bloeiden beide meidoorns gemiddeld pas op 5 en 10 mei. Toen waren winter en voorjaar ook koud. Dit jaar verwachten we de middelste waarneming van de tweestijlige meidoorn op 24 en die van de éénstijlige op 26 april.

Eénstijlige meidoorn
Eénstijlige meidoorn is een grote struik of kleine boom met veel doorns. De bladeren zijn driehoekig tot waaiervormig en diep ingesneden. Alle bloemen hebben één stijl; sommige gecultiveerde exemplaren hebben roze bloemen in plaats van witte. Eénstijlige meidoorns komen in een groot deel van Europa voor; het leefgebied wordt begrensd door Zuid-Scandinavië, de grens met Zuidwest-Azië en het Atlasgebied. In Nederland is het een algemene soort, die nauw met de landbouw verbonden is. Eénstijlige meidoorns kiemen goed op verschillende landbouwgronden en meidoornhagen werden vaak aangeplant als afrastering.

Tweestijlige meidoorn
De tweestijlige meidoorn heeft minder doorns dan de éénstijlige. De bladeren zijn ruitvormig en alleen aan de bovenkant gelobd. Alle bloemen hebben meer dan één stijl: meestal twee of drie. De tweestijlige meidoorn is inheems in Midden- en Zuid-Europa. In Nederland is deze meidoorn vrij zeldzaam en komt bijna alleen in oosten van land voor.

Stijlen tellen?
Op grond van bovenstaande beschrijvingen lijkt het gemakkelijk de twee meidoornsoorten van elkaar te onderscheiden. Helaas ligt dit vaak wat ingewikkelder omdat sommige struiken nogal wat variatie kunnen vertonen. Daarom moet je voor een betrouwbare identificatie bloemen en bladeren van verschillende takken bekijken. Daarnaast kunnen struiken ook kenmerken van beide soorten hebben. Dit zijn vaak bastaarden: als de twee soorten bij elkaar in de buurt staan ontstaan er gemakkelijk hybriden. Daarnaast geeft het verschil in standplaats met éénstijlige meidoorns in cultuurlandschap en tweestijlige meidoorns in het bos ook niet altijd meer uitsluitsel. Bos en cultuurlandschap gaan vaker in elkaar over en er worden veel meidoorns aangeplant. Een extra complicerende factor hierbij is dat de aangeplante meidoorns vaak uitheemse soorten uit bijvoorbeeld Zuid-Europa zijn.

Tekst: Sara Mulder, De Natuurkalender
Foto’s: Paul Busselen, K.U.Leuven Campus Kortrijk