Een winterse duik met floristische verrassingen
FLORONBericht uitgegeven door FLORON op [publicatiedatum]
In december meldden we dat al duikend onder water een heel nieuw onderzoeksterrein voor plantenonderzoek was aangeboord. Een frisse duik afgelopen maand in Drenthe leverde alweer een aantal nieuwe vondsten - en bevindingen - op voor het nieuwe jaar.
Wat zich diep onder water afspeelt onttrekt zich aan onze waarneming, maar er valt een wereld te ontdekken. Die ontdekkingstochten door duikers zijn meestal gericht op onze zoute kustwateren en de daar levende zeedieren. Voor zover er al in zoet water gedoken wordt, is de blik vooral gericht op snoek en aanverwanten. Waterplanten kregen nauwelijks aandacht. John Bruinsma, waterplantenonderzoeker, bracht daar recent verandering in, zoals in het Natuurbericht 'Onderwaterflora, niet harken maar duiken' van FLORON van 27 december te lezen viel.
Ter voorbereiding op een presentatie over dit onderwerp op de vrijwilligersdag van FLORON en de Werkgroep Florakartering Drenthe nam John Bruinsma ter plekke een sprong in het diepe. In het Veenmeer wel te verstaan, een circa vijftig jaar oude zandwinplas bij Zuidlaren, samen met Michiel van der Waaij. Materiaal dat bij deze duik werd verzameld kon op de vrijwilligersdag uitgebreid worden bekeken. Voor velen was het een eye-opener dat zo vroeg in het jaar fris groene waterplanten kunnen worden gevonden.
Het leverde ook nog eens twee verrassende vondsten op: Teer vederkruid (Myriophyllum alterniflorum), een zeldzame en bedreigde waterplant, en Glaskroos. Met welke soort Glaskroos we hier te maken hebben is niet met zekerheid te zeggen. Daarvoor zijn bloemen of vruchten nodig en die waren zo vroeg in het jaar nog niet aanwezig. Er zijn in West-Europa drie Glaskroossoorten en voorlopig gaan we ervan uit dat het om de algemeenste gaat: Gesteeld glaskroos (Elatine hexandra). Deze soort komt vooral in het pleistocene deel van Nederland voor en breidt zich de laatste jaren uit. In het noorden is het echter nog een zeldzaamheid. Dit zou pas de derde melding in Drenthe zijn. Na 1952 is hij nog maar op één andere plek gezien: eveneens een zandwinplas bij Zuidlaren, een kleine kilometer noordelijk van het Veenmeer.
Met een winterse duik in binnenwateren zijn dus nog flink wat verrrasingen boven water te halen. Tijd om de jaarlijkse nieuwjaarsduik wat anders in te gaan richten …
Tekst: Edwin Dijkhuis en Wout van der Slikke, FLORON
Afbeeldingen: James Edward Smith English botany; or, coloured figures of British plants, London, C.E. Sowerby, 1836, 2. edition, volume 3 (plate 578), publiek domein; Jan Kops, Herman Christiaan van Hall, Flora Batava, Volume 7 (1830), publiek domein