Hoge fijnstraal verovert Zoetermeer

Bericht uitgegeven door FLORON op donderdag 30 september 2010

Sommige plantensoorten gaat het letterlijk voor de wind. Met hun fijne vruchtpluis zijn ze in staat hun verspreidingsgebied onder gunstige omstandigheden snel uit te breiden. Fijnstralen behoren daartoe, en enkele vertegenwoordigers van deze groep vertonen dan ook een flinke opmars in ons land. In Zoetermeer bijvoorbeeld. 

Fijnstralen behoren tot de asterachtigen of composieten, net als paardenbloemen en - uiteraard - asters. Hun ‘bloemen’ bestaan uit vele buis- en of lintvormige bloemetjes die in bloemhoofdjes gebundeld zijn. Bij fijnstralen zitten er vele bloemhoofdjes aan een plant. Elke bevruchte vrouwelijke bloem levert zaad, zodat er per plant vele zaden beschikbaar komen. Het zaad is voorzien van pluis, dat als een parapluutje bij het minste zuchtje wind het transport verzorgt. Een effectieve manier van zaadverspreiding dus. 

Lang was Canadese fijnstraal (Conyza canadensis) de enige vertegenwoordiger van dit geslacht in ons land. Deze Noord-Amerikaan wordt in onze streken sinds halverwege de 18e eeuw waargenomen en heeft zich inmiddels tot een echte kosmopoliet ontpopt. Zij doet het vooral goed op verstoorde, stikstofrijke bodem en komt daardoor ook veel voor in het stedelijk gebied. Daar begint zij inmiddels gezelschap te krijgen van diverse verwante soorten die pas recent ons land ontdekt hebben. Het gaat dan om Ruige fijnstraal (Conyza floribunda; ook wel bekend als C. bilbaoana), Gevlamde fijnstraal (C. bonariensis) en Hoge fijnstraal (C. Sumatrensis). Verschillen zitten ondermeer in hoogte, beharing en vorm van bloemhoofdjes en bloeiwijze. 

Hoge fijnstraal wordt al ruim tien jaar in ons land waargenomen. Eerst in Enschede, Leiden, Arcen en Amsterdam; later ondermeer ook in Rotterdam en Utrecht. Van Zoetermeer waren nog geen vondsten bekend. Voor Johan Vos van die gemeente reden om daar tijdens een FLORON-excursie extra aandacht aan te besteden. Remko Andeweg, die de soort uit Rotterdam goed kent, ging mee op stap en de speurtocht leverde diverse vindplaatsen op van deze soort. Het was duidelijk: ook Zoetermeer is inmiddels door Hoge fijnstraal veroverd. 

Toch lijkt het waarschijnlijk dat deze soort straks weer een beetje moet inschikken. Gezien de ontwikkelingen in Rotterdam lijkt het immers een kwestie van tijd tot ook de andere fijnstraalsoorten Zoetermeer en andere gebieden bereiken. Sterker nog: Gevlamde fijnstraal is er al.

Tekst: Wout van der Slikke, FLORON
Foto's: Johan Vos