Het Goudstipje: nieuw in België, ook in Nederland?

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op [publicatiedatum]

In het jaar van de biodiversiteit is vorige week de Belgische fauna lijst uitgebreid met een nieuwe soort zeenaaktslak. Een Belgische sportduikster heeft hem op twee verschillende scheepswrakken voor de kust van België aangetroffen. Een Nederlandse sportduiker heeft de nieuwe soort geïdentificeerd en gezamenlijk hebben ze hem de Nederlandse naam 'Goudstipje' gegeven. Het aangetroffen aantal exemplaren en het feit dat hij al op tenminste twee scheepswrakken is aangetroffen doet vermoeden dat er regionaal veel meer exemplaren aanwezig zijn. Mogelijk komt hij ook al op scheepswrakken in de Nederlandse zuidelijke Noordzee voor.

De wetenschappelijke naam van deze zeenaaktslak is Cumanotus beaumonti. De meest typische kenmerken zijn: lange papillen op de rug en goudkleurige vlekjes die ieder afzonderlijk zijn samengesteld uit minuscuul kleine goudkleurige stipjes. Dat laatste unieke kenmerk ligt ten grondslag aan de Nederlandse naam die de vinders aan deze nieuwe Belgische soort hebben gegeven: het Goudstipje.


De zeenaaktslak kan zich, als er gevaar dreigt, zwemmend verplaatsen. De sportduikers die het Goudstipje op de Belgische kust hebben aangetroffen, hebben dit gedrag ook waargenomen. Er zijn slechts een paar soorten zeenaaktslakken bekend die zich op deze manier kunnen verplaatsen.

De waarnemingen op de Belgische scheepswrakken doen vermoeden dat het Goudstipje in een groter gebied op wrakken in de zuidelijke Noordzee voorkomt. Helaas wordt er zeer weinig onderzoek gedaan aan de biodiversiteit van onze kust. Het zijn regelmatig sportduikers die nieuwe soorten vinden. De meeste sportduikers die op scheepswrakken duiken zijn echter meer geïnteresseerd in de wrakken dan in de aanwezige mariene fauna. Er is een redelijke kans dat het Goudstipje nu ook al op de Nederlandse zuidelijke Noordzeekust voor komt. Maar zijn aanwezigheid hier wacht nog op een formele bevestiging.

Het Goudstipje is, hoewel er slechts weinig waarnemingen van bekend zijn, al aangetroffen van Noorwegen tot in de Middellandse zee. In de Middellandse zee komt nog een andere bijna identieke soort voor. In de literatuur werd al gespeculeerd dat deze twee soorten (C. beaumonti en C. cuenoti) mogelijk tot één en dezelfde soort behoren. Eén van de kenmerken van het Goudstipje (C. beaumonti) is dat het oorspronkelijk alleen op de Noord Ierse, West Britse en Noorse kust is aangetroffen, een lichtbruine kleur heeft en zich specifiek zou voeden met één soort neteldier: de Zandpoliep. De Middellandse zee soort (C. cuenoti) is bijna glashelder transparant en voedt zich met Penneschaft, een geheel ander soort neteldier. De waarnemingen van de sportduikers die het Goudstipje op de Belgische scheepswrakken hebben aangetroffen bewijzen nu dat ook het bruine Goudstipje Pennenschaft als voedselbron gebruikt. Waarschijnlijk is de bruine kleurvariant typisch voor de koudere noordelijke kustwateren en de transparante kleurvariant typisch voor de warmere Zuid-Europese en mediterrane kustwateren, maar betreft het één en dezelfde soort. Daarmee is België een soort rijker geworden en zal mogelijk één soort uit de Europese soortenlijst geschrapt moeten worden, maar eigenlijk heeft die andere soort nooit bestaan.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon.