Vlinders in 2013: dip in de lente, piek in de zomer
Bericht uitgegeven door Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]
Het jaar 2013 was “half goed” voor de dagvlinders in Vlaanderen, dat was één van de conclusies van de Vlinderstudiedag van de Vlinderwerkgroep van Natuurpunt op 30/11. In de lente bleef het onheilspellend rustig, maar in de zomer kwam de lang verhoopte piek. Drie soorten breidden hun verspreidingsgebied uit en er was 1 prachtige nieuwkomer, vermoedelijk met dank aan de klimaatverandering. Maar er is ook slecht nieuws: drie vlindersoorten zijn verdwenen uit Vlaanderen en drie soorten zijn zorgwekkend snel achteruitgegaan.
Het was een slecht voorjaar voor de vlinders, net als vorig jaar. Maar de zomer was bijzonder goed in 2013. Vooral Kleine vos en Citroenvlinder vlogen in groten getale. Een aantal soorten hebben de voorjaarsgeneratie gemist maar hadden wel een zomergeneratie. Drie vlindersoorten doen het jaar na jaar beter: Bruin blauwtje, Kleine parelmoervlinder en Keizersmantel. Zij hebben hun verspreidingsgebied uitgebreid. Vermoedelijk konden zij profiteren van de klimaatverandering. Het Kaasjeskruiddikkopje heeft zich nieuw gevestigd in Vlaanderen. Via de kalkstreken en leemplateaus in Wallonië heeft de soort zich stilaan naar Vlaanderen verspreid. Bovendien profiteren deze vlinders mee van het akkervogelbeheer. Het Staartblauwtje is ook een nieuwkomer maar het lot van de populatie is nog zo fragiel, dat we ze nog niet als “vast gevestigd”, kunnen beschouwen. De Braamparelmoervlinder wordt “binnenkort” in Vlaanderen verwacht, hij zit nu al in Nederland.
Opvallend is dat er door de klimaatverandering in het zuiden van Vlaanderen meer vlinders zijn die oorspronkelijk in warmere contreien voorkwamen. Daarnaast is de vliegtijd van sommige soorten met vier à vijf dagen naar voor geschoven en is hun vliegperiode verlengd.
Maar er is ook teleurstellend nieuws. Maar liefst drie prachtige vlindersoorten zijn verdwenen uit Vlaanderen: Zilveren maan, Veenhooibeestje en Spiegeldikkopje. Daarnaast zijn Dambordje, Gentiaanblauwtje en Argusvlinder sterk achteruitgegaan. De belangrijkste oorzaken van de teloorgang zijn de achteruitgang van de biotoopkwaliteit en de versnippering van populaties. Tien jaar geleden werd Vlaanderen nog uitgeroepen tot het land in Europa met de slechtste vlinderresultaten. Ook vandaag nog doen vlinders het in Vlaanderen en Nederland het slechtst. Voor Bruine eikenpage, Heivlinder en Argusvlinder wordt momenteel gewerkt aan soortbeschermingsprogramma’s om die achteruitgang te keren, hopelijk brengen die de noodzakelijke verbetering.
Maatregelen voor vlinders kunnen echt werken, maar er moet opgelet worden om geen “ecologische val” te creëren. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de steeds meer gebruikte tijdelijke bloemenmengsels. Bloemrijke zones kunnen nectar en waardplanten bieden en trekken vlinders aan. Zij zetten hun eitjes nietsvermoedend op de waardplanten. Maar wanneer deze zones in het voorjaar opnieuw worden omgeploegd, kan zo heel de populatie, namelijk de eitjes en de rupsen die op de waardplanten overwinteren, verwijderd worden. Dan is de moeite voor deze soorten voor niets geweest. Ook grootschalig maaibeheer kan schade aanrichten en moet altijd oordeelkundig gebeuren.
Daarnaast is het niet te onderschatten hoe groot het aandeel is van tuinen in het “groennetwerk” van Vlaanderen. Recent onderzoek toont dat vlindervriendelijke maatregelen echt werken, ook in een minder gunstig landschap. En hoe meer maatregelen je neemt, hoe meer vlinders je aantrekt. Het is nog maar eens een zacht duwtje in de rug: maak je tuin vlindervriendelijk. Onderschat het belang niet om te kiezen voor inheemse planten. Plant een Sleedoorn van hier, anders gaan de blaadjes misschien niet op het juiste tijdstip open voor de rupsen van de Sleedoornpage. Zij hebben zich namelijk evolutionair aangepast aan de Sleedoorn van hier. Durf wat ruigte in je tuin te laten staan of ga “all the way” voor een stukje natuurgebied achter je huis: puur en onversneden.
Tekst: Kassiopeia Devriendt, Natuurpunt
Foto's: Marc Herremans & Robby Stoks