Pruikebollen uit de hoogte
FLORONBericht uitgegeven door stichting FLORON op donderdag 14 januari 2010
Aan Maretak kleven allerlei mythische verhalen. Nu in de winter staat de struik in bes. Als ‘pruikebollen’ steken deze groenblijvende halfparasieten duidelijk af tegen de lucht achter de nu nog kale bomen. De juiste tijd om ze in kaart te brengen.
Maretak (Viscum album) is een vreemde eend in de bijt van de Nederlandse planten. Waar het in de tropen gebruikelijk is dat bomen begroeid zijn met andere vaatplanten, is dat in onze streken uitzonderlijk. Daar komt bij dat Maretak de boom niet alleen als standplaats gebruikt, maar er ook water en voedingszouten aan onttrekt. Toch voorziet Maretak ten dele ook zelf in zijn levensonderhoud dankzij het bladgroen in zijn spatelvormige bladen. Geen hele, maar een halve parasiet dus.
Ook voor zijn zaadverspreiding maakt Maretak gebruik van diensten van anderen. Door de kleverige substantie van de witte bessen die het zaad omhullen, plakken de zaadjes op de takken waar de besetende vogels het afsmeren. Het ontkiemende zaad kan met zijn wortels in de boomtak dringen. Zo weet de plant zich boven de rest te verheffen. Vooral in populieren doet hij het goed. Ook robinia’s, appels, meidoorns en enkele andere soorten blijken geschikt als gastheer. De eiken in ons land blijken niet geschikt als gastheer, ondanks de verhalen over druïden met gouden snoeimessen.
De overlevering dat je geliefden onder de Maretak mag kussen, draagt ongetwijfeld ook bij aan de magische uitstraling van deze soort. Het is dan ook een veelgevraagde ‘snijstruik’ voor de kerst als de fraaie witte bessen rijp zijn. Gelukkig kan aan die vraag tegenwoordig vanuit kwekerijen worden voldaan, want Maretak is in ons land een bij wet beschermde soort. In Zuid-Limburg komen we de Maretak van oudsher vrij veel tegen. Het is nog steeds het bolwerk van deze soort. Toch zijn er de afgelopen decennia steeds meer vondsten uit de rest van het land bekend geworden. Tot in de provincie Groningen aan toe. Bij winterse wandelingen dus vooral ook af en toe omhoog kijken en waarnemingen van Maretak doorgeven op www.telmee.nl of www.waarneming.nl.
Tekst: Wout van der Slikke, FLORON
Foto: Baudewijn Odé