Zeldzame noordse woelmuizen in polder
ZoogdierverenigingBericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging op dinsdag 22 december 2009
In het natuurgebied Polderreservaat Kockengen, onderdeel van het Hollands-Utrechts veenweidegebied, zijn noordse woelmuizen aangetroffen door medewerkers van Bureau Viridis. Een opvallende vondst, omdat deze zeldzame zoogdieren in deze omgeving al langere tijd niet meer aangetroffen waren.
Het Hollands-Utrechts veenweidegebied, waarbinnen het Polderreservaat Kockengen ligt, is één van de vijf regio’s in Nederland waar de noordse woelmuis, een zogenaamde prioritaire soort van de habitatrichtlijn, nog aangetroffen wordt. De andere regio’s zijn: Friesland, Texel, Laag Holland en het Deltagebied.
De noordse woelmuis is in de regio veenweidegebied Holland-Utrecht tegenwoordig alleen nog maar bekend uit enkele sterk van elkaar geïsoleerd gelegen moerasgebieden, die in omvang en vegetatie sterk van elkaar verschillen. Sinds de jaren zestig is de soort grotendeels verdwenen uit de vele kleine rietlandjes en schrale graslanden langs de veenriviertjes. 
De laatste waarneming uit het Botshol dateert van 1978, uit Polder de Gagel van 1998 en uit Kamerikse Nessen van 2003. Noordse woelmuizen zijn recent alleen nog aangetroffen in de Oostelijke Vechtplassen, de Westbroekse Zodden, de Nieuwkoopse Plassen, de Kagerplassen, de Westeinderplassen, de Vlaardingse Vlietlanden en nu dus ook Polderreservaat Kockengen.
Het Polderreservaat Kockengen is een klein natuurgebied, aan de noordrand van het dorp. Het gebied herbergt een variatie aan landschapstypen: riet, hakhoutbosjes, graslanden met zeldzame plantensoorten en open water. De verschillende natuurtypen vormen een weergave van het oude landschap van het Hollands – Utrechtse veenweidegebied. Het reservaat is eigendom van de gemeente Breukelen. De gemeente beheert het gebied samen met de Werkgroep Polderreservaat en de Natuurgroep Kockengen.
Polderresevaat Kockengen ligt Midden tussen de Natura 2000-gebied Nieuwkoopse Plassen en de Oostelijke Vechtplassen. Met name voor het voortbestaan van de noordse woelmuis, in laatstgenoemde gebied, is het van belang dat af en toe noordse woelmuizen van elders het gebied weten te bereiken. Gezien de huidige inrichting van het langschap, met onder andere een voor de noordse woelmuis onneembare barriére, namelijk de A2, lijkt dit niet waarschijnlijk (zie kaartje).
Dienst Landelijk Gebied (DLG) schrijft in opdracht van Gebiedscommissie De Venen en de gemeente Breukelen een beheerplan voor het polderreservaat. Het beheerplan zal mede gericht worden op de instandhouding van deze populatie woelmuizen. Hierbij werkt DLG nauw samen met de Natuurgroep Kockengen.
De Natuurgroep Kockengen is opgericht in april 1974. Sinds die tijd zetten vrijwilligers van de Natuurgroep zich, met woorden en daden, in voor natuur en landschap in en rond Kockengen. Met haar activiteiten wil de Natuurgroep de natuurlijke rijkdom en het oorspronkelijke landschap van het veenweidelandschap rond Kockengen behouden en de inwoners van Kockengen daar actief bij betrekken. Met de vondst van de noordse woelmuis hebben ze de hoofdprijs gekregen voor hun inspanningen.
Tekst en foto's: Richard Witte van den Bosch, Zoogdiervereniging